آثار تاریخی ایران : شهر کوتوله های شهداد (کرمان)

شهداد، شهر کوتوله‌هایادتان هست، سرزمین لی‌لی‌پوت‌ها، شهری که آدم‌های کوچولو در آن زندگی می‌کردند و یک روز صبح که گالیور از خواب بلند شد و این طرف و آن طرف را نگاه کرد، کلی آدم کوچولو را اطرافش دید که دست و پاهایش را بسته بودند.سفرهای گالیور را می‌گویم، نوشته جاناتان سویفت. داستان کلاسیک برجسته دنیا که برخی از ما آن را خوانده‌‌ایم و فیلم‌ها و کارتون‌های بسیاری بر اساس آن تهیه شده است.حالا تصور کنید شما در سرزمین آدم کوتوله‌ها هستید، یک شهر با خانه‌ها و کوچه‌های باریک که قد ساکنان آن به اندازه یک بند انگشت هم نمی‌رسد.برای ما وجود شهر کوتوله‌ها با آدم‌های کوچک و بندانگشتی بیشتر شبیه به رویایی است که ما را به یاد کارتون سفرهای گالیور می‌اندازد که در دهه 70 چندین بار از تلویزیون پخش شد.اگرچه تاکنون وجود آدم کوتوله‌ها در حد یک افسانه یا شایعه باقی مانده است، اما در شرق استان کرمان در شهر شهداد، شهری تاریخی از زیر خاک بیرون آورده شده که به دلیل ساختار کوچه‌ها و خانه‌های آن و کوچک‌بودنشان به شهر کوتوله‌ها شهرت یافته است، شهری که قدمت آن به پنج هزار سال پیش برمی‌گردد و آدم‌های کوتاه قد مهربانی زندگی می‌کنند.شهداد با نام کهن «‌خبیص»‌ به فاصله 100‌کیلومتری شرق کرمان در حاشیه غربی دشت لوت قرار دارد. تا سال 1846 تصور وجود تمدن‌هایی کهن در کناره‌های این دشت غیرمسکونی نمی‌رفت، ولی در این سال طی بررسی‌های گروه جغرافیایی دانشگاه تهران در شرق شهداد سفالینه‌های سطحی مشاهده شد که از وجود تمدن‌هایی در همسایگی دشت لوت خبر می‌داد.نظر به اهمیت این موضوع گروهی از باستان‌شناسان به محل اعزام و به بررسی آن پرداختند که مطالعات این گروه به کشف تمدن‌هایی قبل از تاریخ (اواخر هزاره چهارم و اوایل هزاره سوم قبل از میلاد) منجر شد.کاوش‌های علمی باستان‌شناختی در حاشیه غربی دشت لوت از سال 1848 تا سال 1856 ادامه یافت که حاصل هشت فصل کاوش در این منطقه منجر به کشف گورستان‌هایی مربوط به هزاره دوم و سوم قبل از میلاد و کوره‌های ذوب مس شد.اشیاء و آثار به دست‌آمده در گورستان‌های پیش از تاریخ شهداد شامل ظروف بی‌شمار و متنوع سفالین و ظروف مفرغی است که مردمان هنرمند و صنعتگر با واردکردن سنگ مس و استحصال آن در کوره‌های ذوب مس به ساخت آنها می‌پرداختند که از لحاظ کیفیت و کمیت بسیار ارزنده و در خور تامل است.پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با یک وقفه  17‌ساله، کاوش‌های دشت لوت شهداد مجددا آغاز شد. حاصل چهار فصل کاوش بعد از انقلاب، کشف مجموعه‌ای از واحدهای معماری مسکونی و کارگاهی است که نکات مبهم بسیاری را در خصوص معماری و مسکن مردمان دنیای باستان شهداد روشن می‌کند.نظر به شواهد و آثار به دست‌آمده‌ای چون زمین‌های خیش خورده، کرت‌بندی شده و ... یکی از این واحدها را به نام محله کشاورزان و محله دیگری را به لحاظ کشف تعداد زیادی مهره‌های ساخته‌شده سالم، نیمه‌کاره و شکسته‌شده در حین انجام کار، محله جواهرسازان نامیده‌اند.ترک خانهآخرین بررسی‌ها و کاوش‌های باستان‌شناسی در محوطه باستانی شهداد نشان می‌دهد‌ ساکنان این محوطه شهر باستانی شهداد را به علت خشکسالی و با امید بازگشت ترک کردند، اما پنج هزار سال است که دیگر به این محوطه بازنگشته‌اند.محوطه باستانی شهداد که به شهر کوتوله‌ها شهرت یافته، 60 کیلومتر وسعت دارد و در دل کویر لوت جای گرفته است.این شهر یکی از مهم‌ترین شهرهای باستانی محسوب می‌شود که تاکنون طی بیش از 10 فصل کاوش در آن، باستان‌شناسان به بقایای معماری و اشیای باستانی بی‌نظیری از هزاره سوم قبل از میلاد برخورد کرده‌اند.شهر باستانی شهداد دارای بخش‌های مختلف کارگاهی، گورستانی و محله‌های مسکونی است. کاوش‌های باستان‌شناختی در محله مسکونی شهر کوتوله‌ها نشان می‌دهد که این شهر از چندین محله تشکیل شده است و در هر یک از محلات شهر صنفی خاص نظیر جواهرسازان، صنعتگران و کشاورزان زندگی می‌کرده‌اند.طی فصل‌های مختلف فعالیت باستان‌شناسی در شهداد تاکنون بیش از 800 قبر باستانی مورد کاوش قرار گرفته است.آخرین بررسی‌ها و کاوش‌های باستان‌شناسی در شهر کوتوله‌ها نشان می‌دهد‌ ساکنان این محوطه تاریخی شهرشان را به علت خشکسالی و با امید به بازگشت ترک کردند، اما پنج هزار سال است که به این شهر بازنگشته‌اند.میرعابدین کابلی، سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی شهداد که بخش عظیمی از تحقیقات خود را در این منطقه انجام داده است، می‌گوید: در‌جریان آخرین کاوش‌ها و بررسی‌های باستان‌شناسی در شهداد متوجه شدیم ساکنان شهداد پنج هزار سال پیش ‌هنگام ترک این شهر بسیاری از وسایل خود را در درون خانه‌ها رها کردند و بعد از خروج در خانه‌ها را با گل پوشانده‌اند.وی با اشاره به این که گل‌گرفتن در خانه‌ها با باقی‌گذاشتن وسایل درون آن نشان‌دهنده امید به بازگشت است، می‌افزاید: با توجه به این که این محوطه با صبر و حوصله ترک شده است، به نظر می‌رسد عوامل از نوع زلزله و یا بدی شرایط اقتصادی و اجتماعی باعث ترک این شهر نبوده باشد، بلکه خشکسالی در یک دوران، دلیل اصلی ترک این شهر باستانی بوده است.میرعابدین کابلی با اشاره به این که هنوز مشخص نیست ساکنان شهداد بعد از ترک این شهر به کدام منطقه رفته‌اند، در مورد اهمیت و شناسایی علت ترک این شهر می‌گوید: شناسایی علت اصلی ترک این شهر که تاکنون آثار بسیار مهمی از آن به دست آمده نشان‌دهنده بخش مهمی از زندگی ساکنان این شهر و مهاجرت آنها به نقاط دیگر خواهد بود.خانه های با معماری کوتوله‌هانکته قابل توجه درخصوص شهر قدیم شهداد نوع معماری عجیب خانه‌ها و کوچه‌های آن است. به طوری که دیوارها، سقف، تنور، تاقچه‌ها و تمام اجزای خانه‌های آن برای افرادی ساخته شده که از قامت بسیار کوتاهی برخوردار باشند و به همین دلیل شهر شهداد به شهر کوتوله‌ها شهرت یافته است.با این حال بر سر این که آیا واقعا این شهر کوتوله‌هاست یا نه، اختلاف نظرهایی وجود دارد. به گونه‌ای که برخی از مردم محلی و کارشناسان عقیده دارند که به دلیل ساختار کوچک بناهای آن، این شهر باید برای انسان‌هایی ساخته شده باشد که دارای قامتی بسیار کوتاه هستند، زیرا دیوارها و تمامی بناهای این شهر بسیار کوتاه هستند.از سوی دیگر برخی باستان‌شناسان نیز با رد این مساله آن را افسانه‌پنداری می‌دانند و می‌گویند ‌این شهر به‌مرور زمان و بر اثر فرسایش کوچک شده و دیوارهای آن به این دلیل کوتاه شده‌اند. پس از کشف شهر کوتوله‌ها در شهداد و بیان افسانه‌هایی در رابطه با مردمانی که در آن زندگی می‌کرده‌اند هرچند وقت یکبار خبرهایی مبنی بر کشف جنازه انسان کوتوله یا دیدن آنها توسط عده‌ای مطرح می‌شود.آخرین نمونه این خبرها کشف جنازه مومیایی گونه انسان کوتوله 25 سانتی‌متری بود که قرار بود پس از قاچاق به آلمان، 80 میلیارد ریال فروخته شود.خبری که به دنبال دستگیری دو قاچاقچی تحت تعقیب و کشف جنازه‌ای اعجاب‌انگیز که به مومیایی شهداد معروف شده بود، به سرعت در سطح استان کرمان پیچید و شائبه‌هایی از وجود آدم کوتوله‌ها در شهداد کرمان را دوباره بر سر زبان‌ها انداخت.پس از رسانه‌ای‌شدن این موضوع مسوولان سازمان میراث فرهنگی و پلیس کرمان به منظور پایان‌دادن به شبهه‌های موجود خواهان روشن‌شدن وضعیت جنازه 25 سانتی‌متری فرد 17 ساله‌ای که هنوز مشخص نیست چگونه مومیایی شده، شدند.اکنون پس از گذشت 5 هزار سال از ترک شهر کوتوله‌ها توسط ساکنان آن در حالی اکثر این محوطه تاریخی هنوز زیر خروارها خاک است که دلیل مهاجرت کوتوله‌های شهدادی و ترک شهر کوچکی که برای انسان‌هایی با قد حداکثر 40سانتی‌متر ساخته شده بود، مبهم مانده است و هنوز مشخص نیست ‌چرا کوتوله‌های شهدادی بعد از مهاجرت در خانه‌های خود را با گل پوشاندند و دیگر برنگشتند.

طبیعت ایران : آبشارخرپاب (پیرانشهر - آذربایجانغربی)

آبشار خرپاپ در دل جنگل پردانانآبشار خرپاپ در میان جنگل های پردانان پیرانشهر و مرز استان های آذربایجان غربی و کردستان واقع شده است...از مهاباد به سوی پیرانشهر راهی می شویم و در مسیر قله زیبای سپیرز را می بینیم...و طبیعت رنگ به رنگ جنوب آذربایجان را...در طول مسیر لحظاتی قله قندیل از پشت کوه ها دیده می شود و همه هیجان زده از دیدن این قله عجیب!کوهنوردان کرد زبان علاقه عجیبی به این قله دارند و با اشتیاق فراوان از آن صحبت می کنند. با عکس هایی که از این کوهستان زیبا و برف گیر دیدم به آن ها حق دادم و به انتظار صعود به این قله می مانم.روستای گز گسک منگور در ۲۵ کیلومتر بعد از پیرانشهر به سمت سردشت، مبدا شروع حرکت ما برای ورود به جنگل پردانان و رسیدن به آبشار خرپاپ است... وجه تسمیه روستای گزگسک (Gaz gasak): در جنگل های منطقه گیاه گزنه به وفور رشد می کند و از آن جایی که بومی ها به گزنه، گزگسک می گویند نام روستا نیز از روی آن برداشته شده است...هر چند طبیعت این منطقه پس از جنگ ایران و عراق آسیب زیادی دیده است اما با گذشت این سال ها، اثرات جنگ کمتر شده و هنوز می توان طبیعت بکر و سرسبز را در مرزهای غربی ایران زمین دید...جنگل پردانان متراکم و سرسبز...آب نمای طبیعی بسیار زیبا که از ریشه درخت شکل گرفته است... وجه تسمیه جنگل پردانان (Perdanan): دوستان کرد زبان نقل می کردند که به جهت وجود تعداد زیادی پل روی رودخانه در مسیر جنگل، این منطقه به پردانان که در زبان کردی به معنای پل ها می باشد معروف شده است.یکی از پل های زیبای جنگل پردانان در نزدیکی آبشار خرپاپ...دامان پر از گل های بهاری کوهستان زاگرس...جنس پل های منطقه پردانان، ترکیب سنگ و چوب است که با ترکه های چوب به طرز زیبایی به هم بافت شده است...سمندر کردستانی که زیستگاه آن کردستان است و شباهت زیادی به سمندر لرستانی یا سمندر امپراتور دارد. در سال های اخیر به دلیل صید آن و فروش در شهرها به شدت در معرض خطر قرار گرفته و به گونه نسبتا کمیابی تبدیل شده است...(با تشکر از بهزاد زادهوش عزیز)باور کنیم و به دیگران هم یادآوری کنیم که انقراض موجودات را خود ما رقم می زنیم... دریچه ای رو به طبیعت...عبور رودخانه زاب کوچک  از دل جنگل های پردانان...و اولین نماها از آبشار خرپاپ...آبشار دو طبقه خرپاپ در دل جنگل های پردانان در غرب ایران زمین...برف چال و آبشار...وجه تسمیه آبشار خرپاپ(Kharpap): خرپاپ در زبان کردی معنای مستقلی ندارد اما به نظر می آید این کلمه تغییر شکل یافته کلمه دیگری باشد چرا که خر (Khr) با خ ساکن به جایی گفته می شود که آب جمع شده و گذر می کند.

آثارباستانی ایران : نگاهی به 10 قلعه معروف ایران

ملاقات با تاریخ در بلندای کوهستاناز آنجا که ایران در گذشته همواره مورد هجوم دشمنان قرار می‌گرفته، شاهان دستور ساخت بناهایی عظیم و مستحکم را می‌دادند تا بتوانند از خود، خانواده، حکومت و شهرشان دفاع کنند. برخی از این بناها کاربرد نظامی داشته و بعضی برای امنیت کشاورزان و روستاییان بوده است، اما همه آنها تنها شاهدان جنگ‌ها و خونریزی‌های تاریخ به حساب می‌آیند. در این شماره از چمدان به ده قلعه دیدنی ایران نگاهی داریم.قلعه گردکوه یا گنبدان دژکهنسال‌ترین و پرصلابت‌ترین قلعه‌ کوهستانی ایران در 81 کیلومتری دامغان قرار دارد؛ قلعه‌ای که با داشتن استحکام دفاعی، غیرقابل تسخیر و در طول تاریخ بسیار پراهمیت بوده است.براساس افسانه‌ها اسفندیار مدتی به دستور گشتاسب در این قلعه زندانی بوده است.پس از آن‌که قلعه الموت به وسیله سلجوقیان محاصره شد، حسن صباح کودکان و فرزندان خود را به گرد کوه فرستاد و 40‌سال آنجا زندگی ‌کرد.   قلعه‌سینگاناینجا محل زندگی سران ایل زرزا با قدمتی 700 ساله است. قلعه سینگان از مهم‌ترین آثار تاریخی شمال غرب کشور به حساب می‌آید و روستای سینگان شهرستان اشنویه میزبان این قلعه ‌است. این قلعه هم‌اکنون براساس سنت دیرینه، شانزدهمین سرپرست ایل زرزا (محمدامین آقای زرزا)‌ را همراه خانواده پرجمعیتش در خود جای داده است. سینگان بر فراز تپه‌ای قرار دارد که بنا به گفته محلی‌ها از کیسه‌های انباشته خاک شکل گرفته است. این قلعه نیز مانند همه قلعه‌های ایران ساختمان اندرون و برون‌نشین دارد و محل نشیمن آقایان و خانم‌ها در ضلع‌های شرقی و غربی تعبیه شده است.نکته جالب این که دارای دو مسیر ماشین‌رو و پیاده‌رو در ضلع‌های غربی و شمالی است. در طبقه پایین، چاه‌آبی وجود دارد که در گذشته، آب مصرفی اهالی و ساکنان قلعه از آن تامین می‌شده است و در حال حاضر به علت وجود آب لوله‌کشی از این چاه استفاده نمی‌شود. وسیله ایجاد گرما در اتاق‌های این قلعه بخاری‌های چوبی و زغالی بوده که اینک بخاری‌های نفتی و گازی جایگزین آنها شده است. برای دیدن زیبایی این قلعه می‌ارزد که مسافتی طولانی را بپیمایید.   قلعه فورگقلعه‌ فورگ بر بالای صخره‌ای سنگی، خود را استوار نگه داشته است. این قلعه در ده‌کیلومتری اسدیه قرار دارد. زمانی این قلعه مقر اسماعیلیان بوده و بعد از الموت، مهم‌ترین مقر این گروه به حساب می‌‌آید. قلعه فورگ ۱۸ برج دارد که اکنون تعدادی از آنها باقی مانده است. مصالح به کاررفته در ساخت قلعه بیشتر سنگ، آجر و خشت است.بیرجند قلعه‌های بسیاری دارد که نشانی از تاریخ و تمدن ایران درگذشته دارد. فورگ جایی است برای دیدن و به فکر فرو رفتن و تصویرسازی از تاریخ‌مان. بد نیست سری به بیرجند، شهر زیبایی‌ها بزنید و فورگ را از نزدیک ببینید.   قلعه بیرجندبزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین بنای تاریخی بیرجند و از جمله نقاط گردشگری خراسان جنوبی، بر فراز بلندترین نقطه غربی تپه ماهورهای شهر بیرجند قرار دارد. وسعت قلعه بیرجند 3000 مترمربع است که در دوره صفویه ساخته شده است. در واقع این قلعه هسته اولیه شهر بیرجند محسوب می‌شود. قلعه بیرجند با نام‌های قلعه ته ده و پایین شهر نیز شناخته می‌شود. این قلعه هفت برج و بارو دارد که فقط شش برج از آن باقی مانده است. همچنین با توجه به شواهد موجود، به وسیله نقب‌های زیرزمینی به نقاط مهم شهر مثل ارگ بهارستان، ارگ کلاه‌ فرنگی و قنات قصبه مرتبط بوده است.   نارین‌قلعه‌(نارنج‌قلعه)این برج میان شهری باستانی بر فراز تپه‌ای در میبد قرار گرفته که شاخص‌ترین اثر بازمانده از معماری اصیل ایرانی است. نارین‌قلعه ـ که به گویش محلی‌ها همان نارنج‌قلعه است ـ هنوز هم پس از گذشت سال‌ها از گزند‌ روزگار دور مانده و هویت تاریخی و فرهنگی استان یزد را برای همگان به تصویر می‌کشد. نارین‌قلعه، نه‌تنها بیانگر موقعیت اقتصادی و اجتماعی بلکه مرکز سیاسی بوده است. بنابر شواهد موجود و روایت‌ها، این بنا نظام پیچیده رفت و آمد زیرزمینی داشته است. دهانه شماری از این راهروها هنوز پیداست. مردم میبد می‌گویند از این دژ یک راهروی زیرزمینی تا محل آسیاب سنگ سیاه در باختر آبادی بیده در 3 کیلومتری باختر شهر میبد وجود داشته است. نارین‌قلعه هر ساله بخصوص در این فصل پذیرای گردشگران بسیاری است که برای بازدید از آن به یزد می‌آیند.   برج‌طغرلبرج طغرل سازه‌ای سر به فلک کشیده است که شکوه خود را طی گذشت 700 سال حفظ کرده است. برجی شبیه ساعت که می‌توان از روی تابش آفتاب روی کنگره‌های آن، زمان را تشخیص داد. برج طغرل همان ساعت آفتابی عظیم تهران است. در شرق آرامگاه ابن بابویه در شهرری، این برج به‌جا‌مانده از دوران سلجوقی با 20 متر ارتفاع و 48 متر مساحت با اسکلتی خشتی و آجری خودنمایی می‌کند، اما جالب‌بودن و زیبایی این معماری نه‌تنها به خاطر داشتن ساعت بلکه جنس به کاررفته در آن است. ملات به کاررفته در برج از زاج، خاک و سفیده تخم‌مرغ است. این ارگ علاوه بر استحکامش، هنر معماری گذشته را نیز نشان می‌دهد. برج طغرل در همین نزدیکی‌هاست، اما صدافسوس که یکی از مکان‌های ناشناخته تهران به‌شمار می‌رود.   ارگ کریمخانخوشا شیراز و وصف بی‌مثالش؛ شهری که هر ساله میزبان هزاران گردشگر است. ارگ کریمخان در مرکز شهر شیراز قرار دارد؛ ارگی که در دوران زندیه ساخته شد و پایگاه نظامی برای زندیان بود، اما بعدها در زمان سلسله پهلوی به زندان تبدیل شد. بهترین معمارها، ارگ کریمخانی را با بهترین مصالحی که از خارج از کشور تهیه می‌شد، ساختند و حالا این ارگ زیباترین یادگار آن دوران برای تاریخ دوستانی است که به آن سر می‌زنند.   قلعه رودخانقلعه‌ای باشکوه از دوران ساسانی در 20 کیلومتری جنوب غربی فومن خودنمایی می‌کند. این قلعه که به قلعه حسامی یا رودخان معروف است، در کنار روستایی به همین نام است با دیوارهایی به طول 1500‌متر و 65 برج و بارو گردشگران را جذب خود کرده است. فاصله قلعه رودخان تا شهر ماکلوان ۲۵‌کیلومتر و تا ماسوله ۴۵‌کیلومتر و تا شفت ۲۰ کیلومتر است. قلعه رودخان در ارتفاعی بین ۶۶۵ تا ۷۱۵ متر از سطح دریا واقع شده و کنار آن رودخانه‌ای با نام رودخان جاری است.قلعه رودخان از دو بخش ارگ (محل زندگی حاکم) و قورخانه (محل فعالیت‌های نظامی و زندگی سربازان) تشکیل شده است. ارگ در قسمت غربی قلعه است که دو طبقه دارد و سازه آن از آجر است. قراول‌خانه‌ها در دو طبقه با نورگیرها و روزنه‌های متعدد برای نظارت سربازان در قسمت شرقی قرار دارد. چشمه‌ای نیز میان قلعه وجود دارد. 40 برج دیده‌بانی دورتادور قلعه را احاطه کرده است. گفتنی است هیچ دشمنی نتوانسته به این قلعه زیبا نفوذ یا آن را فتح کند.   قلعه مارکوهبارها برای فرار از شلوغی و به خلوت پناه بردن به مناطق شمالی سفر کرده‌ایم و هزاران خاطره از آنجا داریم. آیا می‌دانید رامسر، میزبان قلعه‌ای زیبا درآغوش خود است. قلعه مارکوه بین رامسر و تنکابن قرار دارد. این قلعه نامش را از روستای میزبانش دارد. برخی معتقدند علت این نامگذاری به خاطر مارهای زیاد منطقه است. این قلعه 600 مترمربعی در دوره‌های مختلف اسلامی و در جنگ‌ها زیاد مورد هجوم دشمنان قرار گرفته و فقط چهار برج و بارو از این عظمت زیبا بر جای مانده است. این قلعه 113 پله دارد که اگر هوس پیاده‌روی و دیدن منظره زیبا و پشت بام خانه‌های این روستا را کرده‌اید، می‌توانید از آنها بالا بروید و مطمئن باشید با دیدن آن همه زیبایی آبی دریا خستگی را حس نخواهید کرد.   قلعه‌الموتاین قلعه با صخره‌های سرخرنگ در میان کوه‌ها، خود را منحصربه‌فردترین قلعه ایران کرده است. می‌گویند الموت زمانی زندان بوده است، در صورتی که نه‌تنها زندانی در‌کار‌نبوده ، بلکه طبقه اجتماعی خاصی در این قلعه زندگی می‌کردند. طول این قلعه 120 متر است. الموت را پرتگاه‌های ترسناکی احاطه کرده و تنها راه ورود به آن از طرف ضلع شمال شرقی یعنی قله هودکان است. قلعه الموت زیبایی‌های خاصی دارد، مانند سیستم پیچیده آبرسانی با تنبوشه‌هایی (لوله‌های سفالین که زیر خاک یا میان دیوار کار می‌گذاشتند تا آب از آن عبور کند) به قطر ده‌سانتی‌متر که از چشمه کلدر آب را به دژ می‌رساند‌ و درحوض‌های سنگی ذخیره می‌کرد‌ . در میان قلعه حوضی وجود دارد که هیچ‌گاه خالی از آب نبوده است. به همین دلایل الموت همیشه میزبان گردشگران داخلی و خارجی است.

طبیعت ایران : روستای سنگ چال ، جنگل چلاو و روستای فیلبند (ارتفاعات محمودآباد - مازندران)

روستای سنگ چالدر یک روز پاییزی راهی جنگل های مازندران می شویم برای دیدن طبیعتی متفاوت...در این برنامه از روستای سنگ چال راهی روستای فیلبند می شویم و در بین راه از طبیعت زیبای جنگل های چلاو لذت می بریم...نمای روستای سنگ چال از ارتفاعات بالاتر...قله امامزاده قاسم الیمستان از روستای سنگ چال به خوبی دیده می شود که در زیر برف سنگین روزهای گذشته تن آرایی کرده است...کلبه ای زیبا در اطراف روستا که بارها و بارها سوژه عکاسی می شود... مسیر دسترسی به روستای سنگ چال: روستای سنگ چال در استان مازندران و در نزدیکی شهر آمل واقع شده است. برگهای یخ زده در یک صبح سرد پاییزی...نمایی از کوه های اطراف که رخت سپید بر تن کرده اند...میوه ولیک (Valik) که خوراکی ست و بسیار مفید برای قلب...نمایی از کوهستان لایه لایه و به هم فشرده البرز از روستای سنگ چال...امامزاده ای در روستای گت کلا (Gat Kola) در بالا دست سنگ چال... (گت کلا در زبان مازندرانی به معنای آبادی بزرگ می باشد.)نمای روستای فیلبند از سنگ چال...خانه های روستایی با نمایی همگون با طبیعت کوهستان و جنگل...برف همه چیز را زیبا می کند، حتی جاده آسفالته ای که خیلی وقت ها از بودن آن ها نگران می شویم...جاده سنگچال به فیلبنددودکش های امروزی در بافت قدیم روستا...آبادی های سنگ چال، گنگرج کلا، چم بن، زرخونی و گت کلا در درون دره ای در میان جنگل های زیبای چلاو مازندران...نورپردازی طبیعت...تا حالا دقت کرده بودید که برگ های سرخس شبیه به بال های عقابه...کوله خاس، گیاهی که در دنیا در معرض انقراض می باشد...جنگل های چلاوچلاو نام منطقه ایست کوهستانی و پوشیده از جنگل های متراکم در محدوده استان مازندران...کلبه ای در میان درختان رنگ به رنگ در دور دست ها...بله! جنگل هایی پوشیده از برف را در ایران هم می توان دید...گاهی تنها ماندن هم زیباست...نسبت به این برگ سرخس حس خوبی دارم و هیچ توضیحی براش نداشتم!وقتی زمستان در پاییز خودنمایی می کند...مجتمع ساحلی شرکت نفت در ساحل محمودآباد که از بلندای جنگل های چلاو دیده می شود...تک درخت نیمه جانی که برای بودن تلاش می کند...اگر سفیدی برف برای زمستان باشد و سبزی جنگل برای بهار و تابستان و زردی برگ ها برای پاییز، به نظر شما این عکس برای چه فصلیه؟!طعم خوش ازگیل وحشی در جنگل های چلاو...خط افقی که نشان دهنده دریای مازندران در دوردست هاست...حتی یک تکه ابر ساده می تواند جلوه ای بی بدیل به آسمان آبی پروردگار بدهد...ارتفاعات فیلبند به المیستانچمنزاری که امسال خیلی زود سفیدپوش شده...در این برنامه افتخار همراهی با جمعی از بهترین های کوهنوردی و طبیعت گردی ایران زمین را داشتم از جمله عبدالعظیم برهمنی بی ادعا و دوست داشتنی از کوهنوردان و هیمالیانوردان پیشکسوت که در برنامه صعود گاشربروم۲ هم نورد زنده یاد لیلا اسفندیاری بوده اند... به راستی که درخت هر چقدر پربارتر، افتاده تر...سایه ها بر لب جاده...باز هم تداخل فصل ها...وقتی برای اولین بار جاده روستای سنگ چال به فیلبند را از روی سایت گوگل نگاه می کردم، پیچ های زیاد و پشت سر هم برایم عجیب و غیر قابل باور بود اما حالا به چشم می بینم...وجب به وجب این خاک را باید دید و زیبایی های آن را حس کرد...نمایی از پایین دست به بالا دست...!تنها کوه های سر به فلک کشیده است که می تواند جلوی پیشروی جنگل را بگیرد و البته انسان!روستای فیلبند (جنگل فیلبند)روستای فیلبند در ارتفاع حدود ۲۳۰۰متری از سطح دریا واقع شده است و آخرین روستای منطقه چلاو می باشد که راه دسترسی ماشین رو به آن وجود دارد...وجه تسمیه فیلبند: متاسفانه اطلاعات دقیقی در این رابطه وجود ندارد اما به احتمال زیاد این نام، تغییر شکل یافته کلمه دیگریست و هیچ ربطی به فیل ندارد چرا که ما در هیچ زمانی در ایران فیل نداشته ایم!ورودی روستای فیلبند در یک روز برفی...چشمه ای درون روستا که در سرمای ارتفاعات البرز یخ بسته...برف زود هنگام چهره سبز روستا را سفید پوش کرده...نمای دیوار بیرونی یکی از خانه های روستای فیلبند که به هزار تا نمای سنگ مرمر و آجرهای جور واجور می ارزه...شعر نویسی پشت این پیکان جوانان روستای فیلبند جالب بود: تک درختم سوخت، بگذار جنگل هم بسوزد! به ظاهر یه شعر عاشقانه میاد اما به نظرم یکی از بزرگترین اشکالات فرهنگی ماست...اکنون فیلبند کامل سفیدپوش شده و مردم روستا کم کم به مناطق پایین دست راهی می شوند تا از سرمای طاقت فرسای زمستان در امان بمانند...سادگی زیباست وقتی با رحمت خدا همراه می شود...مردم محلی قله ای به نام فیلبند نمی شناسند و تمام بلندی های اطراف را فیلبند می نامند. به نظر می آید بلندترین نقطه نزدیک به روستا همین باشد که به نام قله فیلبند شناخته می شود...دوست داشتید محل کار شما همینجا کنار این آقا بود؟!مرز...اهالی روستای فیلبند با خوش رویی خاص مردمان کوهستان...تصویر پانوراما از جاده زیبای فیلبند...رنگ به رنگ...کودک روستا عجب حال و هوایی دارد...و خورشید تابان که به جنگ زمستان زودرس می رود...

طبیعت ایران : بندر بوشهر (استان بوشهر)

سفر به زیباترین ساحل جنوبمی گویند سال ها قبل، یک سیاست مدار انگلیسی بوشهر را دریایی ترین شهر جهان توصیف کرده بود به این معنی که وقتی از دور در کشتی به آن می نگری چنین به نظر می رسد که تا نیمه در آب قرار دارد و کرانه ای تشخیص داده نمی شود.استان بوشهر از استان‌های جنوبی ایران است که در حاشیه خلیج فارس قرار دارد. این استان از شمال به استان خوزستان و قسمتی از کهگیلویه و بویراحمد، از جنوب به خلیج فارس و قسمتی از استان هرمزگان، از شرق به استان فارس و از غرب به خلیج فارس محدود است. استان بوشهر با خلیج فارس بیش از 600 کیلومتر مرز دریایی دارد و از اهمیت راهبردی و اقتصادی برخوردار است. اواخر پاییز، زمستان و اوایل بهار بهترین زمان برای سفر به بوشهر است.  آنچه را که در بافت قدیمی بوشهر می بینید عمارت هایی با اتاق های فراوان و پنجره هایی بس فراوان تر است که هر بیننده ای را به وجد می آورد. تجار متمول و اعیان بوشهری زمانی در این منطقه بروبیایی داشتند. مصالحی چون چوب صندل، چوب ساج و هلال های رنگی برای ساخت عمارت ها به کار رفته است.در این عمارت ها یکی از کمیاب ترین ابزارهایی همچنان به چشم می خورد که در ساخت اتاقها به کار می رفته است: بازشوها. این ابزارها دو بخش متحرک و ثابت دارند که وظیفه ایجاد کوران هوا و جلوگیری از نور شدید آفتاب بر عهده شان بوده است.  بافت قدیم بوشهر پر پیچ وتاب است. در این میان، عمارت ملک یکی از مکان های صد سال اخیر چهره پر ابهتی دارد. متعلق به تاجری در عهد قاجاریه که وقتی به فرانسه سفر کرد و کاخ یکی از وزرای قرون وسطی را دید تصمیم گرفت تا نمونه آن را در اینجا بسازد.اشغال گران انگلیسی که آمدند هنگامی که تاجر بوشهری را ور شکسته یافتند تمامی لوازم قیمتی و اشیای نفیس را خریدند و با خود به انگلستان بردند. عمارت ملک این عمارت تاریخی و زیبا که در فلکه بهمنی قرار دارد در دوره قاجاریه به ‌دستور ملک‌التجار ـ یکی از بازرگانان بزرگ- توسط معماران فرانسوی با مصالح محلی ساخته شد. ملک‌التجار در یکی از سفرهای تجاری خود به شهر پاریس و ملاقات با یک فرانسوی، شیفته خانه او شد. سپس با استخدام معمار آن بنا و با افزودن خواسته‌های خود، این ساختمان باشکوه را ساخت. در حال حاضر این عمارت مالک خصوصی دارد و امکان بازدید تنها با هماهنگی مالکان صورت می‌گیرد.   مدرسه تاریخی سعادتاین مدرسه در سال 1278 خورشیدی، به سبک نوین آموزشی به دستور احمد خان دریابیگی حکمران وقت بوشهر تاسیس شد که از نظر تاریخی مادر مدارس جنوب ایران است. مدرسه سعادت در خیابان نمازجمعه ـ بعد از تأمین اجتماعی قرار دارد و در ساعات اداری می‌توانید آن را ببینید.مدرسه گلستانساختمان اصلی مدرسه گلستان با قدمتی در حدود 200 سال در واقع جزو اولین بناهای بافت قدیم بوشهر است که توسط انگلیسی‌ها ساخته شده و به «ارگ» معروف است. این بنا در ابتدا محل حکمرانی شیخ نصر دست‌نشانده انگلیسی‌ها بود و سپس تبدیل به اداره پست و تلگراف می‌شود. بعد از مدتی ساختمان متروک شد تا اینکه در سال 1318 مدرسه گلستان تاسیس می‌شود.  این مدرسه در خیابان گمرک، بعد از ساختمان اداری گمرک، روبه‌روی عمارت حاج رئیس قرار دارد و مانند مدرسه سعادت تنها بازدید از آن در ساعت اداری امکان‌پذیر است.  عمارت حاج رئیساین بنای ارزشمند و مرتفع و عظیم، بر فراز تپه ای کم ارتفاع در فاصله شش متری آب دریا قرار گرفته است. این عمارت حدوداً، 150 سال پیش توسط یکی از بزرگ‌ترین تجار بوشهری در دوره قاجار به نام حاج عبدالرسول طالبی ملقب به رئیس تجار و معروف به حاج رئیس احداث شده است.  این عمارت نیز خیابان گمرک، بعد از ساختمان اداری گمرک واقع شده و در ساعات اداری می‌توانید آن را ببینید.آب انبار قوامساختمان «آب‌انبار قوام» در غرب شهر بوشهر و کنار دریا قرار دارد. این آب‌انبار (برکه) 150 سال پیش در زمان قاجاریه ساخته شده ‌است. آب انبار قوام سال‌هاست که توسط بخش خصوصی به سفره‌خانه سنتی قوام تبدیل شده و ساعات کاری آن هم مانند هر رستوران دیگری است. غذا خوردن در آن را حتما به شما پیشنهاد می‌کنیم چرا که هم غذاهای خوشمزه‌ای دارد به وی ‍ ژه غذاهای دریایی و محلی و هم تجربه بی‌نظیری را برایتان رقم می‌زند. آب انبار قوام در خیابان ساحلی، بعد از تربیت بدنی است. پارک ساحلی آب شیرین‌کنپارک‌های ساحلی در شهرهایی که رودخانه دارند یا دریا یکی از بهترین تفریحگاه‌های مردم است. پارک ساحلی آب شیرین‌کن یکی از پارک‌های آبی بوشهر است که در خیابان بهمنی، خیابان دانشگاه خلیج قرار دارد. یک قسمت از این پارک جزو منطقه نظامی ‌است ولی با این حال بازدید از آن امکان‌پذیر است. در این پارک رستوران و کافی‌شاپی نیز دایر است.بافت تاریخی بوشهربافت تاریخی بوشهر یکی از بافت‌های تاریخی شهرهای جنوبی است که طرفداران زیادی دارد و کم و بیش دست نخورده باقی مانده است. این بافت در محدوده مرکز شهر و کوچه‌های منتهی به خیابان‌های ششم بهمن و گمرک است. در بافت تاریخی بوشهر، عمارت‌ها و خانه‌های متعددی دیده می‌شود که تقریباً همگی در تملک خانواده‌های معمولی بوشهری هستند و برای بازدید از آنها صرفا نیاز به اجازه‌ صاحبخانه است.  پارک شغابپارک شغاب از جمله پارک‌های تاریخی است که در زیر خاک خود آثار مربوط به دوره ایلامیان را دارد. در حال حاضر از این محوطه تاریخی به عنوان پارک استفاده می‌شود. این پارک در خیابان بهمنی، خیابان ساحلی روبه‌روی بیمارستان نیروی هوایی قرار گرفته است. اسکله جفرهیکی دیگر از تفریحات مردم در شهرهای ساحلی اسکله‌ها هستند. اسکله جفره در فلکه رئیس علی دلواری، ابتدای خیابان ساحلی و اسکله جلالی در خیابان بهمنی، خیابان ساحلی قرار دارند .قبر جنرالقبر جنرال که تلفظ محلی عبارت «قبر ژنرال» است، نام آرامگاه یک ژنرال انگلیسی در بندر بوشهر واقع در محله سنگی است که مدفن یکی از فرماندهان ارتش انگلستان است که در لشکرکشی بریتانیا به جنوب ایران، در واقعه هرات در سال 1856 میلادی به‌ دست نیروهای ایرانی کشته شد.محوطه این مقبره که تا سال گذشته به ‌صورت باغی از درختان محلی بود ، توسط شهرداری بندر بوشهر تبدیل به پارک شد. همچنین مدفن 35 تن از سربازان انگلیسی است که در آن جنگ کشته شدند. اگر می‌خواهید این قبر را ببینید باید به خیابان سنگی، خیابان توحید، کوچه شبنم3 بروید.  گورستان انگلیسی‌هااطراف این گورستان کاملاً دیوارکشی شده و در آن هم قفل است و برای بازدید از آن باید با اداره میراث فرهنگی هماهنگ کرد. هرچند بخش اعظمی ‌از این محوطه را مجتمع مسکونی ساخته‌اند اما نشانی‌اش در خیابان بهمنی، فلکه رفاه، جنب سینماست.   مرقد شیخ حسین چاه کوتاهی مزار شیخ حسین چاه‌کوتاهی، معروف به شیخ حسین خان، ملقب به «سالار اسلام» از فعالان جنبش جنوب ایران و فرماندهان نیروهای تنگستان در برابر هجوم بریتانیا در جنگ جهانی اول و از همرزمان نزدیک رئیس‌علی دلواری بود. مقبره زنده یاد منوچهر آتشی شاعر معاصر نیز در این مکان قرار دارد. این آرامگاه نیز در خیابان سبزآباد قرار گرفته است.پارک کلیسای ظهور مسیحکلیسای ظهور مسیح در خیابان ششم بهمن، مربوط به زمان تاسیس کمپانی هند خاوری یعنی اوایل سده 19 میلادی است. این کلیسای کوچک در جوار ساختمان کنسولگری سابق انگلیس و اداره دارایی پیشین بوشهر قرار دارد. کلیسای بوشهر به کلیسای ارامنه معروف است، در این کلیسا همیشه بسته است.  دشت های سبزبوشهر را که به سمت برازجان بپیمایی به تدریج دشتی گسترده فرا رویت آغوش باز می کند و آن دره های منتهی به زاگرس است که تا چشم کار می کند آکنده از نخلستان های سبز و مسیرهای پر تاب است که از رودهای همیشه جاری دالکی و شاپور سیراب می شود. زنده یاد منوچهر آتشین شاعر شهیر بوشهری در توصیف این منطقه گفته بود که این نخل ها زندگی را در تلخ ترین پهنه خاک ایران، به زیبایی قامت های بلند و برازنده خود و شیرینی رطب های آب دار خود می آراید و پایدار می دارند.فروشندگانی در مسیر برازجان " پنیر خرما" می فروشند که آن را از ساقه درونی درخت های پیر خرما می گیرند. پس از گذر از نخلستان ها به کاروان سرای مشیر (دژ برازجان ) می رسیم. مکانی که در 1259خورشیدی به دستور میرزا برازجان ساخته شد و از آن در زمان قاجار به عنوان کاروان سرا استفاده می شد و به تدریج کاربری هایی چون دژ و زندان پیدا کرد. زمانی آنقدر مخوف بود که از آن به جهنم برازجان هم یاد میکردند. در منطقه برازجان و یک کیلومتری شمال روستای درودگاه از توابع شهرستان دشتستان در میان نخلستان باقی مانده های کاخ بردک سیاه متعلق به عهد هخامنشیان با اعلام اهالی روستا کشف شد که مشابه آثاری است که در کاخ اختصاصی کورش در پاسارگاد وجود داشته است.کجا خرید کنیم؟خیلی از مسافران بوشهر تمایل دارند سری به بازار گناوه در 135 کیلومتری بوشهر که به بازار خارجی شهرت دارد، بزنند و اجناس آن را که از آن سوی آبها می آید خریداری کنند. چیزی که در نگاه اول جلب نظر می کند ساحل پاکیزه و زیبایی است که شهرداری آن را سروسامان داده است. رستورانی به شکل وشمایل کشتی نیز در این ساحل ساخته اند که نمای بیرونی زیبایی دارد. در شمال شرقی گناوه نیز بقایای تپه های قدیمی وجود دارد که به نام تله گنبد مشهور است.همینطور در مسیر گناوه به دیلم راهی وجود دارد که از میان بوته ها به سوی غاری در دل کوه راهنمایی می کند که به آن تودیو می گویند.کجا بمانیم؟هتل سه ستاره جهانگردی دلوار، هتل آپارتمان سه ستاره پاسارگاد و هتل آپارتمان آسمان از اقامتگاه‌هایی است که در شهر بوشهر وجود دارد.  چی بخریم؟گبه و گلیم از صنایع بوشهر و جزو سوغات بوشهر است. خرما، حلوای مسقطی، ارده، حلوا راشی، حلوای سنگک، خارک پخته، انواع ماهی و میگو، عروسک‌ها و کالاهایی تزئینی صدفی و انواع حصیر‌ها و سبد‌های بافته شده از برگ درخت نخل نیز از سوغاتی‌های استان بوشهر است.چی بخوریم؟یکی از خاطره انگیز ترین اوقات سفر به بوشهر زمانی است که خسته و کوفته به غذاکده هایی بروید و پیش رویتان ماهی تازه جنوب بگذارند. در بوشهر نمی توان از خوردن ماهی های شوریده، شیر و حلوا سیر شد. به خصوص رستوران های این شهر که آشپزانشان در پخت این ماهی ها حسابی تبحر دارند. توصیه می شود به غیر از ماهی و میگو در بوشهر سراغ غذای دیگری را نگیرید. بوشهری ها آشپزهای چیره دستی برای تهیه خوراکهای انواع ماهی از قبیل قلیه، ماهی سرخ کرده، ماهی شکم گرفته و ته انداز هستند.  چطور برویم؟فاصله تهران تا بوشهر1228 کیلومتر است. پیمودن این راه طولانی با اتومیبل شخصی و اتوبوس کار راحتی نیست هرچند که دیدنی‌های مسیر جذابیت خودش را دارد اما بهترین راه سفر به بوشهر از تهران راه هوایی است که با حدود  یک ساعت و نیم پرواز از تهران به بوشهر می‌رسید. این استان ریل راه آهن هم ندارد.

طبیعت ایران : شاهرود (استان سمنان)

شاهرود، معشوقه طبیعت گردان شاهرود زیباترین شهر استان سمنان است.تمام خیابان های این شهر پر است از درختان چنار تنومند.پاییز که به این شهر سفر کنید زیرپای‌تان پر است از برگ‌های رنگی. اگر تا‌کنون به استان سمنان سفر نکرده‌اید، حتما در فرصتی مناسب سفر به شاهرود را در دستورکار خود قرار دهید. شاهرود زیبا که خیلی از طبیعت گردان همچون محمدعلی اینانلو عاشق آن هستند. این شهر که هم کوه دارد هم کویر و هم جنگل ، تنها حدود دو ساعت با دریا و سه ساعت با مشهد فاصله دارد و در پاییز زیباتر هم می‌شود چرا که در تمام کوچه پس‌کوچه‌ها و خیابان‌های این شهر درختان چنار تنومندی وجود دارند که در خزان برگ‌های رنگی‌شان زیر پاهای‌تان می‌ریزد. می‌توانید روی آنها راه بروید و خش خش کردن‌شان را بشنوید. برگ‌ها آنقدر زیاد هستند که حتی شهرداری شاهرود هم قادر به جمع‌آوری آنها نیست.برگ‌ها هر لحظه و هر ثانیه می‌ریزند. شهر شاهرود شهر بسیار تمیزی است که غیر از برگ درختان هیچ آشغالی را در خیابان رها نمی‌بینید. یکی از کارهای معمول محمد جیرانی، شهردار شاهرود قدم زدن در خیابان‌ها و دیدن مشکلات شهر از نزدیک است.خلاصه اینکه همه چیز نظم و انضباط دارد در این شهر. از آلودگی صوتی، آلودگی نوری و آلودگی هوا خبری نیست.  شاهرودی‌ها مردمانی بسیار مهربانند. شاید طبیعت سه‌گانه برای‌شان آمد داشته و ویژگی‌های خوب مردمان کویر، کوهستان و سرسبزی و جنگل را یکجا در خود جمع کرده‌اند. اگر متوجه شوند که در شهر غریب هستید هر کمکی از دست‌شان بربیاد برای‌تان انجام می‌دهند. حتی ممکن است شما را تا مقصدی که مدنظر دارید همراهی کنند. شهر هم کوچک است و اگر حس و حال پیاده‌روی داشته باشید بیشتر مسیرها را می‌توانید پیاده بروید. مهم‌ترین میدان‌های شهر هم میدان امام خمینی و میدان جمهوری است که مردم شهر میدان جمهوری را به نام «فلکه» بیشتر می‌شناسند. خانه یغمایی‌هاخانه یغمایی‌ها در حقیقت تنها خانه شهر شاهرود است که بادگیر دارد شاید به خاطر اینکه در سال 1304 خورشیدی توسط یک معمار یزدی به نام استاد مهدی حیدریان ساخته شد.این خانه در حال حاضر محل اداره میراث فرهنگی و گردشگری شاهرود است.  موزه شاهرودموزه شاهرود در خیابان فردوسی قرار دارد.این ساختمان پیش از این بلدیه و فرمانداری شهر بوده و هم اکنون نیز در کنار ساختمان شهرداری قرار دارد که در سال 1306 ساخته شده و پس از مرمت و بازسازی از سال 1367 به عنوان موزه شهر تغییر کاربری داده و به شماره 1888 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.این بنا دو طبقه است و مساحتی معادل 450 مترمربع دارد و از دو بخش مردم‌شناسی و باستان‌شناسی تشکیل شده است. بازار شاهرودمعماری بازار شاهرود هم مانند بسیاری از بازارهای سنتی دیگر شهرهاست.این بازار حد فاصل میدان امام خمینی و فلکه قرار گرفته و  جهت آن شرقی – غربی است. آثار معماری موجود در بازار معرف معماری دوره قاجاریه به بعد است. بازار شاهرود مهمترین مرکز تجاری شهر به شمار می‌آید و در کنار آن بناهای تاریخی دیگری چون مسجد شیخ علی اکبر ، آب انبار مدرسه قلعه ، مسجد آقا و تکیه بازار قرار گرفته است. بازار شاهرود در سال‌های اخیر تعمیر و مرمت شده و به شماره 2285 به ثبت تاریخی رسیده است.  مسجد جامع شاهرودمسجد جامع شاهرود در مجاورت محلات قدیمی ‌شهر مانند «قلعه ولوا» ، «بیدآباد» و «چهارسوق» شاهرود واقع شده و قدیمی‌ترین مسجد شاهرود است که قدمت آن حداقل به دوره ‌ایلخانی می‌رسد. در سال 1242 ،اهالی شاهرود ‌این مسجد را مرمت کرده‌اند و‌این یک قسمت به طور مخالف پوشانده شده است. سقف بنا به صورت تاق و گنبد با قوس‌های‌ایرانی و عمدتا پنج و هفت روی جرزهای چند ضلعی اجرا شده است . در تعمیرات سال 1375 خورشیدی، به هنگام مرمت یکی از گنبد‌های اصلی و استحکام بخش سه گنبد فرعی، بقایای کتیبه‌ای گچبری کشف شد که شیوه گچبری آن به آثار دوره‌ایلخانی شباهت دارد . ‌این بنا در سال 1376به شماره 1856 به ثبت تاریخی رسیده است . هنوز هم می‌توان آثار یادگاری نویسی‌های دوره قاجاریه را روی دیوارهای این مسجد قدیمی ‌دید.  نمی شود به شاهرود بروید و سری به جنگل ابر نزنید. جنگل ابر یکى از دست ‌نخورده‌ترین جنگل‌هاى ایران است که در 35 کیلومترى شمال شرق سمنان، 50 کیلومتری شمال شرق شاهرود و در مسیر جاده شاهرود به آزادشهر استان گلستان و در روستای ابر قرار دارد. این جنگل با 35 هزار هکتار وسعت در ادامه جنگل‌های سرسبز شمال کشور است و از آنجا که فضای این جنگل را پوششی از ابر فرا گرفته به همین دلیل این جنگل را جنگل ابر می‌نامند.ارتفاع زیاد جنگل از سطح دریا، پایین بودن درجه حرارت در فصل گرما و وجود چشمه‌سارهای فراوان و پوشش جنگلی متنوع از شاخصه‌های این جنگل است.این جنگل در استان سمنان و در نزدیکى روستاى ابر واقع شده و تقریباً مرز استان سمنان و استان گلستان است. جایى که از ضخامت کوه‌هاى البرز کاسته مى‌شود و ابرهاى گرفتار در پشت این دیواره از لابه‌لاى دره‌ها به سمت جنوب سرازیر مى‌شوند؛ به همین خاطر تقریباً از بعدازظهر تا نیمه‌هاى شب با سرد شدن هوا چنان مى‌نماید که جنگل به روى ابرها سوار شده است. این اتفاق منطقه ابر را دگرگون کرده و آب و هوایى متفاوت از سراسر سمنان به آن داده است. در قسمت‌هاى جنوبى جنگل، یعنى قسمتى که به تمدن نزدیک‌تر است پوشش گیاهى تنک دیده مى‌شود. در عمق جنگلٰ تپه‌هاى پرشیبی وجود دارد که سراسر پوشیده از درختان بلند است. مشهورترین درخت منطقه اورس است. درختى با ریشه‌هاى بلند که روى زمین مى‌خزد.   چطور برویم؟شاهرود فرودگاه دارد اما از آنجا که بلیت هواپیما این روزها خیلی گران شده بهتر است زمینی یا ریلی به این شهر سفر کنید.اگر با خودروی شخصی بروید که باید از طریق جاده سمنان و دامغان عازم این شهر شوید و بدانید که این شهر تا تهران 404 کیلومتر فاصله دارد. اگر بخواهید با اتوبوس بروید ترمینال جنوب یا آرژانتین شما را به شاهرود می‌رسانند و صبح ، ظهر و شب سرویس دارند . بلیت اتوبوس عالی 13 هزار تومان و وی آی پی 15 هزار و 500 تومان است. اگر خواستید با قطار بروید از تهران تا شاهرود یک قطار محلی وجود دارد که از تهران صبح ساعت 9 و 11 راه می‌افتد و از شاهرود ساعت 16 برمی‌گردد.قیمت بلیتش هم 4 هزار و 500 تومان است. کجا بمانیم؟هتل گرانقیمت و پنج ستاره پارمیدا یکی از بهترین هتل‌های شهر است.در شاهرود دو مهمانپذیر آزادی و نادر هم وجود دارد اما اگر می‌خواهید جایی اقامت داشته باشید که هم قیمتش مناسب باشد و خدماتش خوب بهتر است در مهمانسرای جهانگردی که دو ستاره هم هست اقامت کنید. این مهمانسرا 14 اتاق و یک سوئیت چهار نفره و در مجموع 42 تخت دارد و در دهه 50 خورشیدی ساخته شده است.نرخ اتاق دو تخته 59 هزار تومان، اتاق سه تخته 71 هزار تومان، سوئیت چهار تخته 126 هزار تومان و تخت اضافه 12 هزار تومان است. چی بخریم؟شاهرود است و برگه‌های زردآلو و هلویش.محلی‌ها به برگه زردآلو «کِشته» می‌گویند.همچنین در این شهر سنجدهای خوب با قیمتی مناسب می‌توانید پیدا کنید.از نان‌های محلی هم می‌توانید کاک را با قیمت 3300 تومان، نان قندی را کیلویی 3100 تومان و نان خرمایی را کیلویی 4 هزار تومان بخرید.شکر پنیر و خرماهای این شهر هم خوب است.خرما از نخلستان‌های طرود از توابع شاهرود به این شهر می‌آید.

طبیعت ایران : ماسال و شاندرمن (تالش - استان گیلان)

ماسال و شاندرمن، بام سبز ایرانشهرستان ماسال از دو بخش ماسال و شاندرمن تشکیل شده و هر دو بخش مملو از جاذبه های طبیعی و گردشگری است. بام سبز ایران هنوز زیر پای ویلاسازها و دلال ها نیفتاده و همچنان زیبایی و آرامش خود را حفظ کرده است.اگر قصد سفر به شمال کشور را دارید بهتر است به جاهایی سفر کنید که ناشناخته تر مانده اند. جاهایی مثل ماسال و شاندرمن. ماسال شهرستان دیدنی در استان گیلان است، شهرستانی که بیش از 70 هزار هکتار جنگل و مرتع دارد حتما زیباست. ماسال دومین شهرستان مرتفع استان گیلان پس از رودبار است و پیش از این بخشی از شهرستان وسیع تالش بود که در سال 1376 به شهرستان ماسال تبدیل شد.ماسال در قدیم رودکنار نامیده می شد و محل تشکیل شنبه بازار کنونی بوده است. وجود همین شنبه بازار باعث رشد آبادی کوچک رودکنار شد و نهادهای اداری بخش ماسال و شاندرمن نخست از بی تم به شاندرمن و سپس از آنجا به ماسال انتقال یافتند.کسی به طور دقیق نمی داند که واژه ماسال از چه گرفته شده اما بعضی اعتقاد دارند از ترکیب «مازال» یا «مس ال» است که به معنای کوهواره، کوه مانند و منسوب به کوه است که قطعی نیست. اما وجود رودخانه در میانه ماسال، زیبایی این شهر را دوچندان کرده است. رودهای «خالکایی» ماسال و «رود مرغک» شاندرمن رودخانه های مهم شهرستان ماسال هستند. رودخانه خالکایی ماسال از قله مرتفع و 3150 متری شاه معلم سرچشمه می گیرد و پس از طی 40 کیلومتر از داخل شهر ماسال عبور می کند. این رودخانه ها قابلیت کایاک سواری (قایقرانی در آب های خروشان یا همان رفتینگ) را دارند. «پارک ساحلی» ماسال در کنار رودخانه خالکایی قرار دارد که روز خوبی را در کنار خانواده تا می توانید در آن بگذرانید.ماسال با موقعیت جلگه ای در فاصله 50 کیلومتری شمال غرب رشت و در 20 کیلومتری غرب فومن و صعومعه سرا واقع شده است. این منطقه به دلیل کوهستانی بودن دارای زمستان های گرم است. رطوبت این شهر زیاد و گاه تا 75 درصد است. بیشترین رطوبت آن در شهریور است که توصیه می شود در این ماه به ماسال سفر نکنید. شهر آبشارهای بلنداگر گذرتان به ماسال افتاد حتما از آبشارهای آن هم دیدن کنید. آبشارهایی از قبیل آبشار ویوز در مجاورت منطقه ییلاقی النزه در شاندرمن، آبشار خون با ارتفاع بیش از 15 متر، آبشار تولی نساء و آبشار رامینه با ارتفاع 10 متر و همینطور غارهایی همچون غار باستانی خندیله پشت، غار چسلی، غار کلچال را می توان در این شهرستان نام برد. دیواره سنگی «اسبه ریسه» ماسال دارای یکی از صخره های بلند سنگ نوردی کشور است که می تواند مسابقات بزرگ ملی، منطقه ای و حتی جهانی در آن برگزار شود.دیواره سنگی «اسبه ریسه» ماسال هم یکی از صخره های بلند سنگ نوردی کشور است که نه تنها فرصت سنگ نوردی را به حرفه ای های این ورزش می دهد، بلکه امکان کایاک سواری را هم به قایقران هایی می دهد که دوست دارند در رودخانه خروشان پایین صخره ورزش کنند.یادمان میرزا کوچکمیرزا کوچک خان جنگلی در ارتفاعات ماسال بر اثر کولاک درگذشت. او در حالی که «ارتفاعات آلاله پشته» را به عنوان منطقه امن در نظر گرفته و قصد گذر از این منطقه و رسیدن به خلخال را داشت بر اثر کولاک و یخبندان به شهادت رسید.در این محل سنگ یادبودی نصب شده بود که رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی سال 1389 قول داد که یادمانی درخور آن شخصیت مبارز در وسعتی به اندازه شش هکتار در این منطقه نصب شود اما با گذشت سه سال تاکنون تنها زمین این طرح به مالکیت درآمده است. آلاله پشته در 45 کیلومتری مرکز شهر ماسال است. کجا بمانیم؟دهکده ییلاقی «اولسبلنگاه» از ییلاقات میان کوهی و پر جمعیت و دارای ساختمان های مسکونی زیاد با اسکلت چوبی است که اغلب ساکنان آن از شهروندان ماسال هستند که برای استراحت و گذران فصل گرما در آنجا زندگی می کنند. این ییلاق در مسیر راه ییلاق به خلخال واقع شده و از دو تالار میهمان پذیر برخوردار است که در تمام فصول سال آماده سرویس دهی به توریست و گردشگران است.گویی به بهشت پا گذاشته ای. ماسال و شاندرمن آنقدر آرامش دارد که برای تسکین هر دردی معجزه می کند. از هیاهوی شهر باید دور شد و به جنگل و کوهستان و طبیعت بکر شاندرمن پا گذاشت به شرطی که هجوم ویلاسازان این منطقه از بهشت را به بیابان تبدیل نکند و درختان تنومند آن برای ساختن ساختمان های آجری و آهنی قطع نشوند. به شرطی که مردم روستا قدر نعمتی را که پروردگار به آنها بخشیده بدانند. شهرستان ماسال از دو بخش ماسال و شاندرمن تشکیل شده که هر دو بخش با داشتن جاذبه های گردشگری و طبیعت زیبای خود همواره مورد توجه مردم استان گیلان و دیگر گردشگران و مسافران کشور قرار داشته است.در حقیقت شهر زیبا و کوهستانی ماسال و بخش شاندرمن دارای چشم اندازهای دلنشین بسیاری است. از جاذبه های گردشگری این منطقه، منطقه جنگلی تاسکو، ییلاقات خوش آب و هوا و بقاع متبرکه متعدد است. خیلی ها شهر شاندرمن را به نام «بازار جمعه» هم می شناسند. پهناورترین روستای استان گیلان هم در شاندرمن قرار دارد. این روستا که سیاهمرد نام دارد دارای چهل هزار نفر جمعیت است. شاندرمن در گذشته نام ایل بزرگی بوده که در این منطقه زندگی می کرده است. به طوری که وقتی در سال 1906 میلادی، رابینو، جهانگرد ایتالیایی از این منطقه دیدن کرد، ایل شاندرمن از 12 طایفه تشکیل شده بودند اما وجه تسمیه شاندرمن چیست؟ واژه شاندرمن را چنین تشریح کرده اند که در گویش تالشی، شاندرمن به معنای با من رفتن است.به طوری که بعضی معتقدند به خاطر اینکه شاندرمن در گذشته دارای کاروانسراهایی بوده و در واقع محل عبور و اتراق کاروان هایی به سمت تالش شمالی و خلخال بوده است، به این نام، نامگذاری شده است. برخی دیگر نیز معتقدند در دوران قدیم این منطقه شاه نشین بوده و به همین دلیل آن را شاندرمن (شاه در من) نامیده اند.در شهرستان ماسال بیش از 17 غار بزرگ و کوچک وجود دارد که بزرگترین آنها غار «آویشو» است که در ارتفاع 1300 متری از سطح دریا و بین مناطقی همچون «تائی بنه»، «انده چو» و «خماسون» در بستر دره ای کم آب قرار داردغارهای شاندرمندر شهرستان ماسال بیش از 17 غار بزرگ و کوچک وجود دارد که بزرگترین آنها غار «آویشو» است که در ارتفاع 1300 متری از سطح دریا و بین مناطقی همچون «تائی بنه»، «انده چو» و «خماسون» در بستر دره ای کم آب قرار دارد. غار شگفت انگیز آویشو که در جنوب غربی شهر شاندرمن واقع شده از بزرگترین غارهای استان گیلان و در نوع خود یکی از کم نظریترین غارها در سطح کشور است. دیدن قندیل های زیاد و هفت آبشار این غار برای بازدیدکنندگان بسیار جذاب است. تاکنتون بیش از دو کیلومتر از ژرفای غار آویشو که طویل ترین غار استان گیلان محسوب می شود توسط غارنوردان و کوهنوردان محلی اکتشاف شده است. بر اساس پژوهش های زمین شناسان قدمت غار آویشو به حدود 75 میلیون سال قبل بازمی گردد.جمعه بازار شاندرمنبازارهای محلی گیلان جزئی از فرهنگ این مردمان است که گردشگران زیادی را جذب می کند. هم به خاطر آنکه قدم زدن در این بازارها جاذبه های دیداری زیادی دارد و هم اینکه گردشگران می توانند مایحتاج روزانه خود را تهیه کنند. این بازارها اعم از سرپوشیده یا روباز، کانون هایی برای خرید و فروش کالا محسوب می شوند. یکی از ویژگی های شهرهای گیلان، ارتباط تنگاتنگ آنان با پس کرانه های روستایی و حوزه های نفوذ آنها است.از این رو بازارهای همیشگی شهرهای گیلان متناسب با سلیقه مشتریان آراسته شده اند. نکته قابل توجه اینکه بسیاری از فروشندگان در این بازارهای محلی زنان هستند و در میان محصولات می توان سبزی های تازه و حتی صنایع دستی و تخم مرغ های محلی تازه را مشاهده کرد. در شاندرمن هم بازار محلی روزهای جمعه برپا می شود و می توانید سبزی و میوه های تازه و همینطور ماهی ها و البته صنایع دستی بومی مانند وسایلی که با نی ساخته می شود و بافته های محلی و سایر مواد مصرفی را از آنها تهیه کرد.چطور برویم؟فاصله شاندرمن تا رشت 50 کیلومتر به سمت شمال غربی است. برای رفتن به غار آویشو نیز باید از رشت به سمت ماسال و سپس به سمت شاندرمن بروید و از روستاهای سیاهمرد، چالسرا و سپس از کنار بقعه درویش شاه امیر شاندرمن گذر کنید. این مسیر را می توان با سواری طی کرد که حدود 35 کیلومتر از شاندرمن فاصله دارد.