آثار تاریخی ایران : میل میلونه (نیمور - محلات)

میل میلونه عجیب‌ترین بنای ساسانی!میل میلونه را شاید بتوان عجیب ترین بنای ساسانی لقب داد که در شهر نیمور در 5 کیلومتری شهرستان محلات در استان مرکزی قرار دارد. این میل، بنایی سنگی بسیار عظیم و باستانی است که از سنگ و ساروج ساخته شده و قدمت آن به دوره ساسانیان باز می‌گردد.میل میلونه بازمانده یک ساختمان سنگی عظیم با قدمت بسیار است که از سنگ و ساروج و در قسمت بالایی آن همراه با رگهای آجر ساخته شده است، همچون مجسمه ابوالهول به شدت فرسایش یافته است چنین به نظر می‌رسد که میل میلونه نبش یک ساختمان سنگی آجری عظیم بوده که چهار پایه داشته و حتی دو پایه از این چهار پایه تا حدود 90 سال پیش بر جای مانده بود. زمین های اطراف میل میلونه را از قدیم به نام چهار طاقی می‌شناختند و امروزه نیز چنین است.می گویند این بنا به احتمال زیاد باقیمانده‌ای از آتشکده‌ای به نام ورنه یا سرزمین محروسه پایینی است که در تاریخ باستان به آن اشاره شده ‌است. برخی نیز معتقدند این بنا برج مراقبتی برای قلعه جمشیدی بوده‌ است. با همه اینها، میلونه بنایی 8 متری است و ساختمان مربوط به میل آن 4 نبش است و زمینی به اندازه 4 جریب دارد که تقریباً برابر 3200 مترمربع می شود و داخل این نبش‌ها قرار می‌گرفته ‌است.در «تاریخ قم» درباره میل میلونه آمده است: «آن بنای عجیبی است و تا امروز نقش‌های آن باقی‌اند. در غرب نیمور در میان اراضى کشاورزى ستونى از سنگ‌هاى ریز که با ملات ساروج روى هم چیده شده‌اند وجود دارد. بلندى این ستون 7 تا 8 متر است و نشان از یک چهار طاقى دارد که آتشکده بوده است. این بنا را هم اکنون میل میلونه مى‌گویند، ولى به احتمال قوى باقى مانده آتشکدهء «وره» است که در کتب تاریخى هم از آن یاد شده است. قلعه جمشیدى که بنا به روایتى هسته اولیه نیمور بوده، ‌ کمى بالاتر از این آتشکده واقع شده است.»کشاورزان نیم‌وری به غیر از میل میلونه نام «چهار طاقی» را برای این بنا به کار می‌برند و زمین‌های اطراف میل میلونه هم به همین نام شناخته می شود. به گفته اکثر پیرمردان کهنسال آثار بسیار زیادی مانند حوض و حوضچه‌ها و … در زیر این زمین ها مدفون است. احتمال دارد که میل میلونه بقایای ساختمانی باشد که حدود (1050) سال پیش نویسنده تاریخ قم از آن به عنوان (خفرهاد) یا (خفریه) یاد کرده است. «گویند که نیم‌ور را سه برادر بنا کرده‌اند… و گویند که خواهر ایشان (خفریده) بنا کرده است و به نام خود نهاده و گویند که خفرهادبن سهره …. بنا کرده است و به نام خود نام نهاده و آن بنای عجیبی است و تا الیوم قایم و محکم است و نقش‌های آن باقی‌اند، گویا نقاشان آن بامداد در آن آمده و شبانگاه بیرون رفته.»میل میلونه در بین کشاورزان نیم‌وری به نام «چهار طاقی» نیز شناخته می‌شود. میل میلونه در سال 1386 توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره 19685 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

آثار تاریخی ایران : مسجدشیخ لطف الله (اصفهان)

مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان آشنایی با مسجد شیخ لطف‌الله - اصفهانمسجد شیخ لطف‌الله از شاهکارهای معماری و کاشیکاری قرن یازدهم است و به فرمان شاه عباس اول در مدت 18 سال بنا شده استسر در معرق مسجد شیخ لطف‌الله تا پایان سال 1011 ساخته شده و اتمام ساختمان و تزیینات آن در سال 1028 قمری پایان یافت.کتیبهُ سر در مسجد شیخ لطف‌الله به خط ثلث علیرضا عباسی دز سال 1012 قمری است و معمار و بنای مسجد، استاد محمد رضا اصفهانی بوده است که نام او در داخل محراب مسجد در دو لوحهُ کوچک آورده شده است.شیخ لطف الله از علمای بزرگ شیعه از مردم میس و از قراء جبل عامل؛ لبنان امروزی بوده است که به دعوت شاه عباس اول، اصفهان را محل اقامت خود قرار داد.به منظور تجلیل ازاو  مسجد شیخ لطف‌الله برای تدریس و نمازگزاری وی اختصاص داده شد و وجه تسمیهُ مسجد مزبور به نام شیخ لطف‌الله از همین جهت است. شیخ لطف الله 6 سال قبل از در گذشت شاه عباس اول وفات یافت.مسجد شیخ لطف‌الله  داراى‌ گنبدى‌ است‌ که‌ از درون‌ و بیرون‌ با کاشى‌‌کارى‌هاى‌ زیبا پوشیده‌ شده‌ است‌. این‌ گنبد روى‌ چندین‌ تاق‌ کنگره‌ دار مرتفع‌ استوار است‌ و با آیات‌ قرآنى‌ آراسته‌ شده‌ است‌.در فراز مسجد شیخ لطف‌الله  دایره‌اى‌ وجود دارد که‌ داراى‌ منافذى‌ است‌ که‌ با تزیینات‌ فلزى‌ آراسته‌ شده‌ است‌ و براى‌ روشنایى‌ و تهویه‌ به‌ کار مى‌رود.این‌ گنبد به‌ نقوش‌ اسلیمى‌ بسیار ظریفى‌ تزیین‌ شده‌ که‌ در قشر خارجى‌ به‌ یک‌ ستاره‌ هشت‌گوش‌ ساخته‌ شده‌ از کاشى‌هاى‌ معرق‌ رنگارنگ‌ منتهى‌ مى‌شود.قلّه‌ آن‌ نیز به‌ کلاهکى‌ منتهى ‌مى‌شود که‌ با کره‌هایى‌ منظم‌ تزیین‌ شده است‌، محراب‌ از یک‌ طاق‌ دندانه‌ دار تشکیل‌ شده که‌ بر فراز آن‌ نقوش‌ ظریف‌ اسلیمى‌ نقش‌ بسته است‌.این‌ طاق‌ کنگره‌دار از داخل‌ داراى مقرنس‌هاى‌ صدفى‌ شکل‌ است‌ که‌ در انتهاى‌ آن‌ به‌ نقوش‌ گیاهى‌ زیبایى‌ آراسته‌ شده‌ است‌.مسجد شیخ لطف‌الله  از لحاظ‌ زیبایى‌ نقوش‌ و اسلیمى‌ هاى‌ به‌ کار رفته‌ در آن‌ بى‌نظیر به‌ شمار مى‌آید.در سال‌ 1307 با توجه‌ به‌ طرح‌های‌ اصلی‌ و کاشی‌های‌ موجود نسبت‌ به‌ مرمت‌ سردر و گنبد اقدام‌ شد‌. کتیبه‌ نمای‌ خارجی‌ گنبد نیز نشان‌ دهنده‌ تعمیراتی‌ است‌ که‌ توسط‌ اداره‌ باستان‌شناسی‌ در سال‌ 1315 انجام‌ شده‌ است‌.در جلوی‌ مسجد حوض‌ 8 ضلعی‌ زیبایی‌ قرار داشته‌ که‌ در سال‌های‌ 1316 تا 1318 برداشته‌ شده‌ است‌. در این‌ زمان‌ پوشش‌ کف‌ گنبد خانه‌ از جنس‌ گچ‌ بوده‌ و پنجره‌های‌ چوبی‌ منصوب‌ در آن‌ روشنایی‌ زیرزمین‌ را تامین‌ می‌کرده‌ است‌.محراب مسجد شیخ لطف الها از شاهکارهاى بى‌نظیر هنر معمارى و از زیباترین محراب‌های است که در مساجد دیگر اصفهان مى‏توان مشاهده کرد.  محراب مسجد شیخ لطف‌الله با کاشی‌کارى معرق و مقرنس‌هاى بسیار دلپذیر تزیین شده است. درون محراب دو لوح وجود دارد. در اطراف محراب کتیبه‏هایى به خط علیرضا عباسى و خطاط دیگرى که باقر نام داشته است، دیده مى‏شود.در این کتیبه‏ها روایاتى از پیامبر اکرم و امام ششم شیعیان امام جعفر صادق نقل شده است.اشعارى نیز بر کتیبه‏هاى ضلع‌هاى شرقى و غربى به چشم مى‏خورد که احتمالاً سراینده آنها شیخ بهایى، عارف دانشمند و شاعر بزرگ دوره صفوى است.