طبیعت ایران : دریاچه حوض سلطان قم (اتوبان تهران به قم)

دریاچه حوض سلطان قمدریاچه نمک حوض سلطان در ۹۵ کیلومتری جنوب غربی تهران و در کنار اتوبان تهران - قم قرار گرفته است...دریاچه ساوه نام دیگری است که به حوض سلطان داده شده است چرا که بازمانده ی دریای بزرگ ساوه می باشد...این دریاچه به دلیل نمک فراوان آن، اغلب به نام دریاچه نمک نیز شناخته می شود که البته اشتباه است و دریاچه نمک با وسعت بسیار بیشتر در جنوب شرقی قم واقع شده است...سالانه مقدار زیادی نمک از دریاچه حوض سلطان استخراج می شود...راه دسترسی به دریاچه نمک حوض سلطان قم: برای دسترسی به دریاچه نمک مسیرهای متعددی وجود دارد که دو راه ماشین رو معروف تر از همه می باشد.راه دسترسی اول به حوض سلطان برای کسانی که از سمت قم می آیند: بعد از مجتمع مهتاب، و عبور از اولین تپه ای که دریاچه بعد از آن دیده می شود و درست در کنار تپه دوم، جاده ای خاکی به سمت پایین و دریاچه سرازیر می شود که جاده اصلی معدن نمک است (در 95کیلومتری تهران). یکی از نشانه های این خروجی، تابلوی تهران 95کیلومتر می باشد. راه دسترسی دوم به حوض سلطان برای کسانی که از سمت تهران می آیند: پس از طی 70کیلومتر از تهران، در سمت چپ اتوبان جاده ای به سمت روستای چشمه شور می رود که نشانه آن در اتوبان تابلوی اطلاعات گردشگری می باشد. برای رسیدن به طرف مقابل اتوبان باید از اولین زیرگذر اقدام کنید.در نزدیکی روستای چشمه شور این مادر و فرزند با تعجب به ما نگاه می کنند...!بهترین زمان برای بازدید از دریاچه حوض سلطان اوایل بهار و اواسط پاییز است...روز قبل از حضور ما در حوض سلطان، باران اساسی در منطقه باریده بود و طراوتی ویژه به دریاچه داده بود...سطح نمکی دریاچه به مانند عایقی آب را در خود نگه می دارد...دریاچه حوض سلطان از دو قسمت چسبیده به نام های حوض سلطان و حوض مره تشکیل شده است و در گذشته به آن دریاچه شاهی نیز می گفته اند...برای پیشروی تا قلب دریاچه حتما به گل خواهید نشست و آثار نمک ماندگار را تا مدت ها در کفش و لباستان خواهید داشت؛ بنابراین از پوشیدن کفش و شلوارهای پلوخوری خودداری کنید!به نظر می آید بارش روز قبل به صورت سیل در این منطقه درآمده است و حشرات و جانوارن بسیاری را به کام مرگ کشانده است...این یکی هم به همین شکل دار فانی را وداع گفته بود!دریاچه حوض سلطان به مانند آیینه ای بزرگ در وسط ایران زمین است...بلورهای زیبای نمک با اشکال منظم هندسی...تا چشم کار می کند همه چیز سفید است...پوشش گیاهی حاشیه دریاچه حوض سلطان...ارتفاع دریاچه حوض سلطان از سطح دریا ۸۲۰ متر می باشد که تقریبا در تمام سطح دریاچه یکسان است...اینجا هم حضور انسان نا آگاه و خودخواه به راحتی قابل تشخیص است...سلام دوست من...!تپه های نمکی در وسط دریاچه حتی از کنار جاده هم دیده می شوند...اینجا آرامشی هراس انگیز حکم فرماست...!وقتی نمک زیاد می شود نشانه های زندگی کم می شود! فقط کافی ست لحظه ای تصور کنی که برای همیشه همینجا باید بمانی...!حضور شما در این پهنه گسترده کاملا عیان خواهد بود و قابل پیگیری...!گل جالیز یا گل گزی که یک سوء استفاده کن به تمام معناست! این گل به تنهایی نمی تواند مواد غذایی خود را تولید کند؛ در نتیجه ریشه بلند خود را به اولین گیاه نزدیک خود می رساند و از آب و مواد غذایی آن استفاده می کند... (با تشکر از مهندس اسکندری)بر خلاف قراری که با خودم گذاشته بودم این بار تا حدودی آدرس دهی کردم چرا که احساس می کنم مسافران این دریاچه محافظان آن خواهند بود نه گردشگران تخریب چی...توجه ویژه: به این دریاچه به هیچ وجه به چشم یک تفرجگاه نگاه نکنید. نه جای خوبی برای برپایی آتش و جوجه کباب خوردن است و نه در آن سایه مطبوعی برای تخمه شکستن وجود دارد!همراهان خود را توجیه کنید که این دریاچه باید بکر بماند...

طبیعت ایران : تالاب گمیشان (گمیش تپه - گرگان)

تالاب گمیشانتالاب بین المللی گمیشان در استان گلستان و کرانه خاوری (شرقی) دریای کاسپین واقع شده است...وجه تسمیه تالاب گمیشان: این تالاب در محدوده شهرستان گمیش تپه تقسیم بندی شده است و گمیش تپه در زبان ترکمنی به معنای تپه نقره ای می باشد.این تالاب در شمال شرقی خلیج گرگان و در محدوده منطقه مرزی با کشور ترکمنستان قرار گرفته است؛ این را از حضور مرزبانان خستگی ناپذیر ایران زمین می توان فهمید...راه دسترسی به تالاب گمیشان: برای رسیدن به گمیشان باید از بندر ترکمن به سمت شمال حرکت کرده که پس از حدود ۲۰ کیلومتر به شهرستان گمیش تپه می رسید و از آن جا هم چنان در جهت شمال ادامه دهید تا با طی ۱۰ کیلومتر دیگر به سر محیط بانی گمیشان برسید...هدف ما از سفر به گمیشان، جستجو و تماشای پرندگان یا "پرنده نگری" بود. "پرنده نگری" شاخه ای از گردشگری می باشد که این روزها در ایران هم علاقمندان زیادی پیدا کرده است...در پرنده نگری به شکار پرندگان می رویم البته با دوربین و تلسکوپ و در مورد دیده ها و تشخیص های خود تبادل نظر می کنیم...عقاب دریایی دم سفید در حاشیه تالاب گمیشانامسال نیز به مانند چند سال اخیر سطح آب در گمیشان پایین است و تردد قایق به سختی و در قسمت هایی از تالاب ممکن است. اما برای رسیدن به منطقه شکارممنوع تالاب، باید از کانال پر آبی عبور کرد و البته در گل بارها و بارها فرو رفت. در گرگ و میش صبح راهی تالاب می شویم...قایق هایی که زمانی بر آب می نشستند...و کم کم روز می شود...اینجا زمین با شما صحبت می کند! زندگی در رنگ جریان دارد...فرم پرواز این پرنده بسیار جالب بود که البته ناشناس موند!سطح باتلاقی تالاب گمیشان که زمین ترک خورده آن تضادی شیرین در ذهن به همراه می آورد...دیدن این پرندگان زیبا از نزدیک زحمت دارد؛ زحمتی دلنشین... وقتی که کرک و پر خورشید می ریزد! خورشید ظهر زمستان بدون اشعه های تابان...حدود ۱۳ کیلومتر در کنار تالاب گمیشان پرسه می زنیم و زیارت می کنیم نشانه های عظمت پروردگار را...بارها و بارها پرواز غازهای خاکستری با سر و صدای زیاد روی ما را از تالاب به پشت سرمان برگرداند...دسته بسیار بسیار بزرگ فلامینگوها در دل تالاب گمیشان با وجود فاصله زیاد کاملا مشخص بود. هزاران هزار فلامینگو...گاهی باید دل به دریا زد و با عظمت هستی خلوت کرد...وسعت تالاب گمیشان ۲۰هزار هکتار است که ۱۴هزار هکتار آن منطقه شکارممنوع و ۶هزار هکتار آن منطقه آزاد می باشد که در این محدوده آزاد، مجوز شکار صادر می شود!گمیشان در آبان ماه ۱۳۸۰ در کنوانسیون رامسر (پیمان جهانی برای حفاظت از تالاب ها) به ثبت رسیده است...پرندگان زیبای سرزمین من برای فرار از گلوله شکارچیان، کیلومترها از انسان ها فاصله گرفته اند تا کمی آرامش را جستجو کنند...و چه شکوهمند بر فراز سرت به پرواز در می آید وقتی که اطمینان پیدا می کند تو هم برای جان یافتن آمده ای نه جان ستاندن...در تابلوی معرفی تالاب که در منطقه و به شکلی عجیب نصب شده است عوامل تهدیدکننده تالاب گمیشان موارد زیر عنوان شده است:- شکار و صید غیرمجاز و بی رویه (با تیتر درشت!)- چرای بی رویه دام و مصرف کود شیمیایی- آلودگی پسماندها و فاضلاب شهری- تغییر کاربری اراضی حاشیه تالاببرج دیدبانی تالاب گمیشان که برای سرشماری پرندگان استفاده می شود البته در مواقعی که آب تالاب بالا باشد.متاسفانه پنج شنبه ها و جمعه ها اطراف تالاب گمیشان بیشتر شبیه به یک منطقه نظامی می شود. صدور مجوز شکار در آخر هفته، باعث حضور شکارچیان بسیار در منطقه شده است که البته به دلیل حساسیت های خاص منطقه گویا اجتناب ناپذیر است...!پرواز سنقر خاکستری در اطراف تالاب گمیشان...حضور محیط بانان تحصیلکرده و علاقمند در تالاب گمیشان و استان گلستان اشتیاق ما را برای جستجوی بیشتر در منطقه افزایش داد...آقایان علیزاده و عباسی از محیط بانان تالاب گمیشان در چند ساعتی که ما را همراهی کردند اطلاعات و آموزش های زیادی به من و همراهانم دادند...و غروبی دیگر این بار در جوار دریای مازندران...در این برنامه که توسط انجمن یوزپلنگ ایرانی برگزار شد علاوه بر تالاب گمیشان، در جزیره آشوراده، بخشی از شبه جزیره میانکاله، تالاب های اینچه، آلاگل و آلماگل، گل فشان صوفیکم، سد دانشمند، تورنگ تپه باستانی و پارک جنگلی قرق نیز چرخی زدیم.

طبیعت ایران : غار نمکدان و دره ستارگان قشم (جزیره قشم - هرمزگان)

غار نمکدان قشمغار نمکدان در فاصله ۱۲۰ کیلومتری از شهر قشم واقع شده است...مسیر دسترسی به غار نمکدان قشم: از شهر قشم به سمت غرب جزیره که حرکت کنی با عبور از فرودگاه قشم و پشت سر گذاشتن حدود ۶۰ کیلومتر وارد جاده شوسه نسبتا مناسبی می شوی که ۲۳ کیلومتر تا دهانه غار فاصله دارد... عبور از جاده ساحلی جزیره قشم که خود جذابیتی جداگانه دارد...در مسیر رسیدن به گنبد نمک قشم و غار نمکی، دست طبیعت زیباترین نقش ها را رقم زده است... گویی در یک جزیره دوردست و خالی از سکنه به دنبال ناشناخته ها هستی... این جا حتی در تکان های شدید پشت ماشین می توانی برای خود خلوتگاهی بیابی... غفلت موجب پشیمانی ست! هر لحظه باید منتظر باشی تا اشکال و احجام متفاوت را در کنار هم ببینی...مجموعه غارهای نمکی قشم در دل گنبد نمکی قرار گرفته که یکی از مرتفع ترین قسمت های جزیره است...ورودی غار نمکی از نمایی دیگر (چند قدم جلوتر!)... آب شور به مانند آینه عمل می کند و همه چیز را انعکاس می دهد...  بلورهای شیشه ای نمک در کف غار نمکدان... هیچ کجای این غار شبیه جای دیگرش نیست... به هر طرف که نگاه می کنی اشکال و رنگ های جدید می بینی...و این همه زیبایی هر انسانی را به شوق می آورد...غار نمکدان قشم طولانی ترین غار نمکی دنیا می باشد که گفته می شود بیش از ۶۰۰۰متر درازای آن شناسایی شده است... سقف نمک اندود غار نمکدان... رسوبات نمک و هنر نمایی طبیعت... نمونه ای از دیوار و سقف غار نمکدان در محل تلاقی هم...  در جایی خواندم که نمک های گنبد نمکی جزء بهترین نمک های خوراکی هستند! افراد عادی و کسانی که بدون وسایل فنی از غار بازدید می کنند تنها امکان پیمایش ۱۰۰متر ابتدایی غار نمکدان را پیدا می کنند اما همین چند متر هم ارزش آمدن دارد.دره ستاره ها یا دره ستارگان قشمدره ستاره های قشم که بومی های منطقه به آن ستاره افتاده یا استاره کفته نیز می گویند در روستای برکه خلف و در جزیره پهناور قشم واقع شده است... روستای برکه خلف در ۱۵ کیلومتری شهر قشم (مرکز جزیره قشم که در منتهی الیه شمال شرقی آن واقع شده است) و در جاده ی کناره جنوبی جزیره قرار گرفته است...محل دره ستاره ها روی نقشه جزیره قشمنام روستای برکه خلف که مردمانی بسیار خونگرم دارد از دو کلمه برکه و خلف تشکیل شده است. برکه ی آب شیرینی در این روستا وجود دارد که گویا مربوط به شخصی به نام خلف بوده است و این نام را بر این روستا ماندگار کرده است. دنیایی از رمز و راز در دره های تنگ و زیبا... برخی از اهالی معتقدند با تاریک شدن هوا، این دره محل آمد و شد ارواح و اجنه است...! این دره های و شکل های زیبای آن در اثر باران های فصلی و فرسایش خاک بوجود آمده اند... تصویر پانوراما از درون دره ستاره هاراه دسترسی به روستای برکه خلف آسفالته می باشد و از روستا تا ابتدای دره ستاره ها، جاده خاکی به طول حدود ۵۰۰ متر  با شرایطی مناسب برای ماشین های سواری مهیا شده است...  مردم بر این باورند این دره محل برخورد ستاره ای از آسمان بوده و یا به عبارت دیگر ستاره ای از آسمان بر زمین افتاده و دره ستاره ها را شکل داده است... اندکی خیال پردازی کافی است تا شهری افسانه ای با اشکال متفاوت را پیش روی خود ببینی...برایم جالب بود که بومی های منطقه با لباس های زیبای محلی شان برای بازدید به این دره می آمدند...نمونه متراکمی از کلوت های شهداد را در این منطقه و در فضایی کوچکتر می توان دید...

طبیعت ایران : پناهگاه حیات وحش سمسکنده (ساری - مازندران)

پناهگاه حیات وحش سمسکندهپناهگاه حیات وحش سمسکنده (Semeskandeh) در استان مازندران و نزدیکی ساری واقع شده است... نمای حومه شهر ساری از ورودی پناهگاه سمسکنده...  این پناهگاه از معدود جنگل های جلگه ای بازمانده از جنگل های خزری به شمار می آید... (کتاب اطلس مناطق حفاظت شده ایران)ما در بازدید خود از سمسکنده در صبح یک روز پاییزی ۱۴ راس مرال نر و ماده دیدیم... نزاع بر سر جفت گیری و شاخ به شاخ شدن مرال ها در گوشه ای دیگر از پناهگاه سمسکنده. هنوز صدای به هم خوردن شاخ این گوزن ها به همدیگه تو گوشمه!خوراک مرال ها روزانه توسط محیط بانان تامین می شود. هجوم مرال ها به سمت خوراکشان بسیار دیدنی ست...مرال یکی از سه گونه گوزن موجود در ایران است...دیگر گونه های گوزنی که در ایران زندگی می کنند گوزن زرد و شوکا هستند.طرح و رنگ بندی زیبای بدن مرال ایران... دستیابی راحت و بی دردسر به غذا باعث شده مرال های پناهگاه حیات وحش سمسکنده در کمترین زمان ممکن خود را در نزدیکی فنس های محوطه نمایش دهند...هر چند این فنس ها باعث می شود کمتر حس حیات وحش بکر و دست نخورده رو داشته باشیم اما این حیوانات با آن چه که شما در باغ وحش می بینید به هیچ وجه قابل مقایسه نیستند. این شرایط را فقط وقتی که در چند قدمی آن ها باشی می توانی حس کنی...

طبیعت ایران : راه آهن تهران شمال

یک شبانه روز در قطارهمیشه سفر با قطار برایم لذت بخش بوده و هر گاه در هر شهری به مسیر خط آهن که می رسم ناخودآگاه احساس خوبی بهم دست میده... شاید یکی از دلایلش این باشه که خیلی از قدیمی های فامیل از جمله مرحوم پدربزرگ که هیچ وقت ندیدمش از از اهالی راه آهن بودند...مدت های زیادی بود که به سفر با قطار در مسیرهای خاص ایران فکر می کردم...اما هر بار به دلیل یک مشکل اصلی از این سفر منصرف می شدم و آن چیزی نبود به جز پنجره های قطار که هیچ وقت اجازه خروج نمی دادند!تا این که در یکی از سفرهایی که به گرگان داشتیم قطاری یافتم که پنجره های آن به فرم قطارهای قدیمی بود و به سمت پایین باز می شد... راهنمای سفر با قطار تهران شمال: برای مسیر راه آهن شمال یک قطار درجه دو صندلی نشین کوپه ای وجود داره که صبح ساعت ۸ از تهران به مقصد ساری حرکت می کنه و حدود هشت ساعت طول می کشه...برای برگشت هم بهترین گزینه، قطار کوپه ای تختخواب شو هست که آخر شب از ساری به تهران حرکت می کنه و شب رو می تونید راحت تا تهران بخوابید.مسیر خط آهن شمال از زیباترین مناطق استان های تهران، سمنان و مازندران عبور می کند...زیباترین فرسایش ها را تا قبل از ایستگاه فیروزکوه مشاهده می کنید...رگه رگه های کوه ها...رنگ هایی متنوع...و نقش هایی ویژه...از تهران که حرکت می کنیم اولین ایستگاه بن کوه و بعد از آن کبوتر دره است که دره هایی عجیب پیش چشممان می گذارد...سیمین دشت...آبشار نمک در نزدیکی سیمین دشت...ایستگاه زرین دشت و پس از ایستگاه مهاباد به فیروزکوه می رسیم. نمای کلی شهر فیروزکوه را می توان از درون قطار دید...آن چه که ما معمولا از خط آهن شمال به عنوان مسیر کوهستانی و صعب العبور و پر پیچ و خم در ذهن داریم از ایستگاه فیروزکوه شروع می شود و تا ایستگاه ورسک ادامه پیدا می کند... فکرش رو بکنید که سر خودتون و دوربین عکاسی رو از قطار بیرون کردید و مشغول عکاسی از مناظر مسیر هستید که یکدفعه همه جا تاریک می شود و شما ناخودآگاه خودتون رو به درون قطار می کشید!اکنون درون تونل هستید و بوی دود قطار، همه جا را فرا گرفته است...شاید یکی از مهیج ترین قسمت های سفر با قطار در این مسیر همین لحظات ورود به تونل باشد...و لحظاتی بعد خروج از آن...۹۳ تونل به طول ۲۴ کیلومتر خط آهن تهران را به شمال کشور متصل می کند...البته به این نکته ایمنی توجه داشته باشید تونل های مسیر بسیار تنگ است و باید دقت کنید در هنگام نزدیک شدن به تونل ها به هیچ وجه چیزی از قطار بیرون نباشد چه خودتان و چه وسایلتان...خط آهن تهران شمال از کنار جاده فیروزکوه عبور می کند...از تونل گدوک به درازای حدود ۲ کیلومتر عبور می کنیم. این تونل بلندترین است و در عین حال عریض ترین آن... بعد از گدوک به ایستگاه دوگل می رسیم و هیجان رسیدن به پل ورسک شدت می یابد...پل ورسک شگفت انگیزترین پل مسیر است که روایت های زیادی در مورد آن گفته می شود...بدون شک هر کسی که از جاده فیروزکوه راهی شمال کشور شده باشد این پل را دیده و در حیرت مانده که چطور در آن سال ها چنین ساخت و سازی انجام شده است...به ایستگاه ورسک می رسیم که هنوز ردپای تلاش کارگران پرتلاش آن روزها را در فضای آن حس می کنی...و سه خط طلا با مهندسی جالب آن که موجب شده شیب مسیر کاسته شود و لوکوموتیو با قدرت بیشتری بتواند کوه را دور بزند...نمای سه خط طلا از روی پایین ترین پل...تعداد ۱۴۸۷ پل ساخته شده است تا این قطار شمال کشور را به مرکز آن متصل کند...از ایستگاه ورسک به سمت سرخ آباد و سوادکوه و پل سفید پیش می رویم و به مرور از کوه پایین می آییم...محل تلاقی راه آهن و جاده ماشین روساختمان بیشتر ایستگاه های این مسیر قدیمی است و تقریبا فرم اولیه خود را حفظ کرده اند... فضای ایستگاه برای من خاطرات دوران کودکی را به همراه دارد... خانه های سازمانی و سرخوشی از این همه اسباب بازی ممنوعه...!پل سفید یکی از ایستگاه های بزرگ و مهم مسیر تهران شمال است که در کنار جاده ماشین رو قرار گرفته است و البته رود تالار جدا کننده آن دو...و مناظری که از هیچ کجای دیگر به این سرعت و در یک روز دیده نمی شود...انعکاس...لحظه تعویض خط...غار اسپهبد خورشید در نزدیکی فیروزکوه که به خوبی از درون قطار تهران شمال نمایان است...شکوفه بهاری درختان و خانه ای متروکه در کنار خط آهن...به مرور همه جا سبز می شود...و دقایقی بعد به یک باره وارد جنگل می شوی...و رطوبت هوا و بوی درخت و نم جنگل های شمال نشان از پایان سفر و نزدیک شدن به ساری را دارد...نگاه به فردا پیش از فرا رسیدن تاریکی...!نمونه ای از آبشارهای بلند فصلی در طول مسیر تهران شمال...چرخی در شهر ساری می زنیم و راهی دریا می شویم. نزدیک ترین ساحل به شهر ساری خزرآباد(فرح آباد) است که تا شهر ساری ۳۰کیلومتر فاصله دارد. چند بنای مهم در خزرآبادساری واقع شده است که از آن جمله مسجد فرح آباد و حمام و کاخ عباسی  می باشد... و بازگشت به تهران اگرچه در تاریکی شب است اما زیبایی های خودش را دارد...فضای مه آلود و عطر خوش گل های بهاری هم چنان پای پنجره میخ کوبت می کند...!ایستگاه های راه آهن مسیر تهران شمال: تهران - بن کوه - کبوتر دره - سیمین دشت - زرین دشت - مهاباد - فیروزکوه - گدوک - دوگل - ورسک - سرخ آباد - سوادکوه - پل سفید - زیرآب - شیرگاه - قائم شهر - گونی بافی - ساری و ادامه مسیر تا گرگان: نوبخت - نکا - مسیر انحرافی امیرآباد - رستم کلا - بهشهر - تیرتاش - گلوگاه - بندرگز - بندر ترکمن - سبزدشت - گرگان

طبیعت ایران : روستای سوباتان و دریاچه نئور (هشتپر - گیلان)

پیمایش دریاچه نئور تا روستای سوباتان محدوده مسیر دریاچه نئور تا روستای سوباتان روی نقشه مشخص است.دریاچه نئور (Neor) در نزدیکی اردبیل واقع شده است... از تهران راهی اردبیل می شویم و از اردبیل در جاده خلخال، بعد از ۳۵ کیلومتر به سه راهی آللاوور می رسیم. از اینجا تا دریاچه نئور ۱۳ کیلومتر جاده کوهستانی زیبا پیش رو داریم...دریاچه نئور یکی از دریاچه های آب شیرین ایران است که بهترین فصل بازدید آن در انتهای بهار و تابستان می باشد...مظلومیتی نهان!در باران بهاری کوه های اطراف اردبیل، حرکت خود را از دریاچه نئور شروع می کنیم...دریاچه نئور از بلندی های اطراف...نمونه ای از گوسفندسراهای منطقه که بخشی از ساختمان آن با کمک تخته سنگ های عظیم ساخته شده است. تنها راه زندگی در طبیعت، هم زیستی و هم گامی با آن است...نجم آبی در کوه های اردبیل و دورنمای دریاچه نئور...کوهنوردی بهاره نئور به سوباتان یکی از معروف ترین مسیرهای طبیعت گردی شمال کشور برای عاشقان طبیعت ایران زمین می باشد...از دریاچه نئور تا روستای سوباتان کوهپیمایی استقامتی پیش رو دارید که بستگی به توان شما بین 8 تا 12 ساعت طول خواهد کشید!یک جاده خاکی ناهموار و نیسان رو(!) هم وجود دارد که با گرم شدن هوا و کم شدن بارندگی ها، برای رفت و آمد بومیان و گردشگران از نئور به سوباتان و برعکس مورد استفاده قرار می گیرد.نئور به سوباتان مسیری بسیار زیباست که بهترین فصل پیمایش آن از اواسط اردیبهشت ماه تا اواخر خردادماه می باشد...مسیر نئور به سوباتان از کنار قله بغروداغ می گذرد...صنایع دستی(!) از دل زمین می روید... کشتی یا یک هیولای بال دار در ابعاد کوچک؟ (جاشیر یا سیا کما از تیره چتریان)زمین شاداب و باطراوت، زیباترین طرح ها را رقم می زند... (زردپیاز  یا  نجم طلایی)و هر قسمت از این زمین به رنگی است...برف ها آب می شوند و چشمه ها پر آب...زمین سبز می شود و دشت ها پر گل...یکی از آبشارهای بلند در نزدیکی دریاچه نئور... (ارتفاع حدود ۱۲متر)همان آبشار از نمایی دورتر... آبادی های علی حیدر و مهار (Mahar) در نزدیکی مسیر عبوری شما به سمت سوباتان همراه با مه دیده می شود...دریای گل...به دلیل سردسیر بودن این منطقه، هنوز اهالی دام های خود را نیاورده بودند. اواخر اردیبهشت ماه شروع ورود آن ها به منطقه است...گل های آبی و زرد در دو طرف رودخانه... راهنمای ما در این برنامه، فایل GPS یکی از دوستان بود و یک اشتباه از ما باعث شد که با مسیر اصلی به اندازه یک دره و رودخانه پرآب درون آن، فاصله پیدا کنیم!اما در نهایت در نزدیکی روستای برزبیل (Barzabil) راهی برای رسیدن به مسیر اصلی یافتیم که باید از درون رودخانه عبور می کردیم...مهندسین در حال ساخت پل چوبی بر روی رودخانه خروشان...روستای برزبیل...مسیر نئور تا سوباتان در بیشتر روزهای سال همراه با مه شدید است...نمای پیش روی شما هر لحظه تغییر می کند...یک لحظه رویا... روستای سوباتان درست پشت این کوه هاست...کلبه ای بر بلندای ابرها...آبشار ورزان (Varzan) یا به قول بومی ها آبشار ورازان (Verazan) در نزدیکی روستای سوباتان...از سوباتان تا آبشار ورزان حدود 1 ساعت کوهپیمایی سبک در پیش خواهید داشت...نمایی دیگر از آبشار ورزان...نمونه ای از برفچال های باقی مانده در منطقه سوباتان...بلندترین نقطه در طول مسیر، آبادی شاه تجی (Shah Taji) یا به زبان محلی ها شتجی (Shataji) بود که دو کلمه اصلی و با معنی دارد: شاه و تاج...یه نوع گل گاوزبان با نام سگ زبان یا کاش! هر چه هست بسیار زیباست این آفریده پروردگار...بهترین چراگاه گوسفندان در ییلاقات سوباتان...متاسفانه در این منطقه چرای بی رویه دام به راحتی به چشم دیده می شود...منطقه پراز گله های بزرگ گوسفند و بز است!وجه تسمیه سوباتان: سوباتان یک واژه ترکی است و به جایی گفته می شود که آب فرو می رود...این نام گذاری از آن جهت است که این روستا نسبت به آبادی های اطراف آن در ارتفاع پایین تری قرار گرفته...در سوباتان و بلندی های اطراف گله های پرورش اسب زیاد دیده می شود... سوباتان یکی از ییلاقات شهر هشتپر استان گیلان است. اهالی سوباتان از اواخر فروردین ماه رفته رفته بار و بنه خود را به سوباتان می آورند...مارمولکی با خال های آبی خوشرنگ...هر چه به سوباتان نزدیک تر می شویم، تعداد کلبه ها و تراکم آن ها بیشتر می شود...در سوباتان مردمانی خونگرم و مهمان نواز را دیدم که با وجود گردشگر پذیر بودن این منطقه، چنین برخوردهای عجیب به نظر می آمد و البته باعث خوشحالی بود... (متاسفانه در بیشتر موارد حضور گردشگر در مناطق روستایی و دور افتاده باعث تغییر رفتارهای سنتی مردمان بومی می شود!)معروف خیاطی، خیاط سوباتان که دقایقی مهمان صفای خانه و مغازه اش بودیم...و البته یادگارهایی از او به همراه آوردیم...هر چند چرای بی رویه دام در این منطقه نگران کننده است اما نمی شود تا سوباتان رفت و میهمان کبابی های سوباتان و گوشت تازه و جگرهای به یاد ماندنی آن نشد پول داری کباب بخور، نداری دود بخور! البته این آقا می گفت...نزدیکترین منطقه به روستای سوباتان، لیسار در استان گیلان می باشد که قلعه ای قدیمی و زیبا دارد. (در پستی جداگانه قلعه لیسار را معرفی خواهم کرد.)از سوباتان تا لیسار مسیری جنگلی است و کوتاهترین مسیر تا دریای کاسپین می باشد.اما مسیر دسترسی اهالی سوباتان به شهر از طریق جاده خاکی و بسیار ناهموار و پیچ در پیچ سوباتان به هشتپر یا همان تالش می باشد.جاده سوباتان به تالش هم نیسان روست و در صورت انتخاب این مسیر، حدود دو ساعت تکان تکان های عقب نیسان با شما همراه خواهد بود.در طول مسیر  سوباتان به تالش، روستاهای نام آشنایی چون بسک (Besk)، کیش دیبی و ماشین خانه دیده می شود.با گرم شدن هوا، هر چه به سوباتان نزدیک تر می شویم و از آن جا به سمت تالش که راهی می شویم، شرجی بودن هوا بیشتر حس می شود... روستای سوباتانهمیشه سعی کنید در این مناطق از مردم خرید کنید به چند دلیل که ۲ دلیل اصلی و واضح عبارت است از: خرید خالص ترین اجناس بدون دوز و کلک! و کمک به اقتصاد ضعیف خانواده های روستاییان...

طبیعت ایران : کلیسای زورزور (ماکو - آذربایجانغربی)

کلیسای زور زورکلیسای زور زور یا کلیسای ننه مریم ماکو در استان آذربایجان غربی و محدوده شهرستان چالدران واقع شده است...چند سال پیش در ایمیلی عکس کلیسای زور زور را به عنوان یکی از دیدنی های ایران زمین دیده بودم اما فکر می کردم که این عکس واقعی نباشد. وجود کلیسا و دریاچه و نمای کلی آن، فضایی شبیه به سرزمین های اروپایی را تداعی می کند... راه دسترسی به کلیسای زور زور: در ۲۰ کیلومتری ماکو، روستایی به نام بارون قرار گرفته که در کنار آن سدی با همین نام احداث شده است و کلیسای زور زور در نزدیکی دیواره سد بارون و بر روی بلندی دیده می شود...از آن جایی که این کلیسا در منطقه حساس مرزی و در کنار تاج سد بارون قرار گرفته است، ورود به منطقه نیاز به هماهنگی با نیروهای حفاظتی دارد. اگر تعداد بازدیدکنندگان زیاد است و می خواهید بدون اما و اگر بازدید خود را به راحتی انجام دهید، پیش از حضور در منطقه با اداره میراث فرهنگی ماکو هماهنگ شوید...کلیسای زور زور در سال ۱۳۱۵ میلادی توسط اسقف اعظم کلیسای تاتائوس مقدس با طرحی صلیبی ساخته شده است...بنای کلیسا کم حجم و منفرد است و شبیه دیگر آثار ارامنه می باشد. نمای داخلی و خارجی دارای سنگ های تراشدار منظم و فاقد بند ملاط است...وجه تسمیه کلیسای زور زور: این کلیسا زیر نظر عالیجناب هوانس یرز نقاش، معروف به زور زورتسی اداره می شده است که از این رو نام وی بر روی کلیسا قرار گرفته است...کلیسای زور زور در سال ۱۳۶۷ هجری شمسی با آب گیری سد بارون به زیر آب می رفت! اما با همت ارامنه و تخصص کارشناسان ایرانی، طرح انتقال کامل کلیسا به محلی مرتفع در همان مکان اجرا شد...محل جدید در فاصله ۶۰۰متری و با اختلاف ارتفاع ۱۱۰متر نسبت به مکان قبلی می باشد...محل کلیسای زور زور قبل و بعد از جابجاییبه گفته کارشناسان میراث فرهنگی، این جابجایی یکی از اتفاقات مهم در تاریخ نگهداری میراث فرهنگی و تاریخی کشور می باشد. سنگ ها شماره گذاری شده و بر اساس طرح اولیه دوباره بر روی هم قرار گرفته اند...این عکس تغییرات بنای کلیسا را قبل از جابجایی و فقط در عرض سه سال (بین سال های ۶۳ و ۶۶) نشان می دهد که به دلیل عدم حفاظت از آن تخریب وسیعی در قسمت درب ورودی و سقف صورت گرفته است... نمای پانوراما از کلیسای زور زور و دریاچه سد بارون در پشت آن... بر روی عکس بالا کلیک کنید

طبیعت ایران : دریاچه بزنگان (سرخس - خراسان رضوی)

دریاچه بزنگاندریاچه بزنگان (Bazangan) در مسیر مشهد به سرخس واقع شده است که از سرخس ۷۰ کیلومتر  و از مشهد 120 کیلومتر فاصله دارد...شهر مرزی سرخس از شمال و شرق به کشور ترکمنستان و از غرب به دشت مشهد منتهی می شود...قرار گرفتن صحرای قره قوم ترکمنستان در نزدیکی سرخس از یک طرف و ارتفاع پایین این شهر از سطح دریا که حدود 200 تا 300متر می باشد باعث شده این منطقه نسبت به شهرهای مجاورش از بارش کمتری برخوردار باشد...همین عامل باعث شد در سفر نوروزی به خراسان سرخس جایگزین کلات سرد و برفی در آن روزها شود.سرخس یکی از شهرهای مهم جاده ابریشم بوده به این جهت که بر سر راه مرو به نیشابور قرار گرفته است... دریاچه بزنگان در محدوده شهرستان سرخس و در استان خراسان رضوی واقع شده است و بزرگترین دریاچه طبیعی این استان می باشد که در فهرست آثار طبیعی ملی ایران به ثبت رسیده است...وسعت دریاچه 320هکتار است و در زمستان میزبان پرنده های مهاجر می باشد...آب دریاچه از طریق چشمه های درون دریاچه و همینطور آب های فصلی کوه ها و چشمه های اطراف تامین می شود...از روستای بزنگان تا دریاچه یک کیلومتر جاده کوهستانی آسفالته مناسب می باشد...متاسفانه گله های بزرگ دام خیلی زود در اطراف دریاچه به چرا مشغول هستند و این شاید باعث از دست رفتن مراتع منطقه شود...رنگ طلایی نیزارهای اطراف دریاچه چشم نوازی می کند...آب دریاچه شور است و غلظت بالای نمک باعث شده است دریاچه از دور به رنگ لاجوردی دیده شود...دنیا دنیا آرامش رو در این طبیعت زیبا می تونی جستجو کنی...نقش باد و آب و نور آفتاب...و بازار عکاسی هم در این نیزار زیبا داغ داغه...و باز هم نورپردازی پرتو خورشید بر ساقه های طلایی...پاسگاه محیط بانی دریاچه بزنگان...محیط بان ها در مناطق حفاظت شده در نوروز و روزهای تعطیل هم نگهبان میراث ایران زمین هستند...آقای ساعدی محیط بان خوش اخلاق بزنگان...اینجا جای ماندن است و لذت بردن...تنها بلندی های اطراف دریاچه با شکلی منظم دیده می شود، بعد از آن تا چشم کار می کند دشت است و دشت...صید ماهی در کنار دریاچه بزنگان یکی از تفریحات مردم منطقه است...به نظر میاد ماهی خیلی بزرگی باشه...اونقدر بزرگ که صیاد نیاز به کمک پیدا می کنه...و بالاخره شکار این ماهی خیالی بزرگ... ! روزی روزگاری تو هم برو بیایی داشتی...!و نمایی پانوراما از دریاچه بزنگان سرخس و فضای اطراف آن... (بر روی تصویر کلیک کنید)

طبیعت ایران : ارسباران (جاده کلیبر به جلفا - آذربایجانشرقی)

ارسبارانذخیره گاه زیستکده ارسباران (Arasbaran) در استان آذربایجان شرقی و در حدفاصل شهرستان های کلیبر و جلفا، در حاشیه جنوبی رود مرزی ارس واقع شده است...وسعت ذخیره گاه زیست کده ارسباران حدود ۸۱هزار هکتار، و ارتفاع آن از سطح دریا در نقاط مختلف بین ۲۵۶ تا ۲۸۹۶متر می باشد...لحظه غروب خورشید در اولین ساعات ورود به منطقه...و آسمانی که در هر لحظه به گونه ای دلربایی می کند... جایی که زمین و آسمان به هم گره می خورند...در ذخیره گاه زیست کره ارسباران چند پاسگاه محیط بانی دیده می شود که پاسگاه محیط بانی عباس آباد در یکی از بهترین مکان های منطقه ارسباران واقع شده است...در منطقه آینالی محوطه ای فنس کشی شده که مخصوص نگهداری مرال ها می باشد...فکرش رو بکنید: در حال و هوای خود در حال قدم زدن وسط جنگل و دشت باشی که به یک باره یک گوزن قرمز با شاخ های بزرگ و زیبا از کنارت ترسان و هراسان فرار کنه!!! دنیا دنیا آرامش...تنوع گیاهی و جانوری در ارسباران بسیار بسیار زیاد است به طوری که در یک فضای بسیار کوچک در پیش پای خود، ده ها گونه مختلف را می توان دید...یکی از تفرجگاه های ارسباران، روستای آینالی یا آینالو می باشد که در میان منطقه جنگلی ارسباران واقع شده است...در جایی خواندم که منطقه آینالو طبق اعلام یونسکو (!) خوش آب و هواترین منطقه ایران است. (قلعه آهویی در دوردست دیده می شود.)کاروان شادی عروسی آذربایجانی که عروس و داماد را همراهی می کنند...جاده ای که از میان جنگل های ارسباران گذر می کند...زنبورداری یکی از شغل های رایج در این منطقه پوشیده از گل و گیاه است و کندوهای عسل در گوشه گوشه مسیر دیده می شود...همیشه تصورم از ارسباران یک منطقه کاملا بکر و دست نخورده بود که وقتی وارد آن می شوی دیگر اثری از انسان ها و ماشین هایشان نمی بینی!هر چند با وجود روستاهای فراوان در ارسباران و گذر جاده از میان این منطقه، باز هم طبیعت بکر و زیبا را می توان دید...مهربانی مردم در جای جای این سرزمین پایان ناپذیر است. پیرمرد باصفای نگهبان ماشین های راه سازی ما را به استکانی چای دعوت می کند...هر چه که از کلیبر به سمت رود ارس نزدیک می شویم ارتفاع ما از سطح دریا کمتر می شود و هوا گرمتر و شرجی تر می شود...هم چنین با کم شدن ارتفاع، پوشش جنگلی پراکنده تر می شود و کوه های بلند و سر سبز جای خود را به دشت های باز و وسیع می دهد...قبرستانی قدیمی در نزدیکی روستای وینق ارسباران...جاده ای که درست از وسط منطقه حفاظت شده داراغزی ارسباران می گذرد و در مورد مزایا و مخاطرات آن بحث های زیادی وجود دارد...عبور از وسط منطقه و قطع راه ارتباطی حیوانات در دو طرف زیستگاه، و هم چنین دسترسی ساده تر شکارچیان یک عیب بزرگ است و در عوض صرفه جویی در هزینه های رفت و آمد و کاهش مصرف سوخت و... اثرات مفید زیست محیطی است. اما واقعیت این است که به هیچ کدام در حد اعتدال توجه نمی شود!محمد وحیدشاد در این رابطه طرح جالبی را در درست بررسی دارد که امیدوارم با کمک بچه های انجمن یوزپلنگ ایرانی به نتیجه برسد...آقای مرتضی ایران فرد از محیط بانان علاقمند و زحمت کش پاسگاه داراغزی...گاومیش های حاشیه رود ارس...پیمایش حاشیه رودخانه کلیبر چای که در نهایت به رود ارس می ریزد...حاشیه رود ارس در نزدیکی سد خدا آفرین...بچه لاک پشت پیر...!جاده های پیچ در پیچ و خلوت...و فضایی که شما را دیوانه می کند...چه لذتی داشت هم کلامی با مردمان روستا...و بوسه بر دستان زحمت کششان و هم گام شدن با آن ها...یکی از جذاب ترین قسمت های سفر ما، گشت شبانه در منطقه داراغزی ارسباران بود و مشاهده یک خرس به همراه توله اش که برای خوردن آب به کنار رودخانه آمده بودند این ضیافت را کامل کرد. و به یادماندنی ترین تصویر: کل و بزها بر فراز دیواره های بلند کوه های ارسباران در شبی مهتابی...عمارت تومانیانس مربوط به دوره قاجار در روستای وینق که قدمتی بیش از۱۰۰ سال دارد...این هم یه رد پای شسته رفته و تر و تمیز از سگ رهگذر...لک لک در حال پرواز بر فراز رود ارس...بدرووود ارسباران زیبا...

طبیعت ایران : جاده اسالم به خلخال (گیلان)

اسالم به خلخال یا خلخال به اسالمیکی از معروف ترین مسیرها در بین کوهنوردان و طبیعت گردان برنامه ای با عنوان اسالم به خلخال است که در واقع پیمایش مسیر خلخال تا اسالم (Asalem) از طریق جاده مالرو و قدیم آن است... مسیر: از اندبیل در شرق خلخال به سمت ناو و اسالمعلت این که این مسیر اغلب از خلخال به اسالم پیمایش می شود به دلیل سختی کمتر راه می باشد چرا که در این حالت شما از ارتفاع ۲۱۰۰متری به ارتفاع ۳۳۰ متری می رسید و این یعنی فرود و نه صعود. هر چند فرود در شیب تند هم چندان کار راحتی نیست!بهترین زمان برای اجرای این برنامه فصل بهار، تابستان و تا نیمه اول فصل پاییز می باشد. البته در فصل تابستان در بخشی از مسیر جنگل شرجی را باید تحمل کرد...شروع حرکت از روستای اندبیل در نزدیکی خلخال در استان اردبیل می باشد...باد وحشتناک و بسیار سردی در بالای گردنه ابتدای مسیر می وزید که انرژی بسیاری از ما برد. البته این نوع آب و هوا در فصل پاییز تو این منطقه کاملا عادی به نظر می رسد...هر چند در طول مسیر روستاها و آبادی های زیادی وجود دارد که تا پیش از آغاز سرما در بیشتر آن ها زندگی جریان دارد، اما داشتن راهنما در این مسیر یک ضرورت است...مسافت پیموده شده توسط گروه ما و ثبت شده توسط جی پی اس حدود ۳۱ کیلومتر بود که طی دو روز انجام شد (۲۱ کیلومتر روز اول و ۱۰ کیلومتر روز دوم). البته حدود ۳ کیلومتر از این مسیر رو نیسان سواری کردیم کندوهای سنتی عسل درون کنده درختان که عسل طبیعی آن لقمه ای ۲۵۰۰ تومان برایمان آب خورد اما ارزشش رو داشت...تشکیلات جنگلبانی روستای "ناو" اسالم گیلان...هارمونی برگ های پاییزی جاری در رودخانه...آتش تنور در خانه ای در روستای ناو...زندگی ساده و مردمانی بی آلایش و مهربان. بانوی روستایی که بساط پخت نان را فراهم می کند...و صحنه هایی که دیدنش آرزوی دست نیافتنی این روزهای زندگی شهری ماست...کمپ جنگلی و طبیعتی دست و دلباز...به قطر این درخت دقت کنید! امیدوارم به این زودی ها صدای اره برقی هایی که ما شنیدیم به گوش این پیر کهنسال نرسه...مست و رها در دریای برگ های پاییزی...بازی رنگ ها و برگ ها...همواره (!) به آسمان نگاه کن... و باز هم نگاه کن به هر لحظه زیبایی پروردگار...فرم بسیار زیبا و نادر سنگ ها و صخره های جنگل های اسالم که نشان از سیلاب ها و باد و باران های روزگاران دور و دراز دارد...درختانی در طرح ها و رنگ های مختلف...صدای خش خش برگ های بسیار را می شنوی...؟!روستای لاکه تاشون در ۱۰ کیلومتری اسالم پایان مسیر کوهپیمایی ما بود. نمای پاییزی روستای لاکه تاشون اسالم...

طبیعت ایران : تنگه چاهکوه (جزیره قشم - هرمزگان)

تنگه چاهکوه قشمجزیره قشم بزرگترین جزیره خلیج فارس می باشد و شهر قشم (جایی که عموم مردم آن را به عنوان قشم می شناسند) در شرق این جزیره قرار گرفته است...وسعت جزیره به اندازه ای است که اگر بخواهید با ماشین از شرق به غرب آن بروید به ۲ تا ۳ ساعت زمان نیاز خواهید داشت...یکی از عجایب هفت گانه جزیره قشم تنگه چاهکوه می باشد...عجایب هفتگانه قشم عبارتند از:   دره ستارگان قشم ، غار نمکدان ، تنگه چاهکوه ، دلفین های جزیره هنگام ، جزایر ناز ، جنگل دریایی حرا و لاک پشت عقابی.تنگه چاهکوه قشم در شمال غربی جزیره واقع شده است و با شهر قشم حدود ۱۰۰ کیلومتر فاصله دارد. راه دسترسی به تنگه چاهکوه کاملا آسفالته بوده و فقط در یکی دو کیلومتر پایانی خاکی می شود که البته وضعیت خوبی دارد...تنگه چاهکوه در نزدیکی روستای چاهو شرقی قشم واقع شده است. این بخش از جزیره به دلیل تردد کم تر برای ما بسیار دیدنی تر و دوست داشتنی تر بود... ۱۲ نفر با یک دستگاه هایلوکس دو کابینه راهی تنگه شدیم و بسیار خوش شانس بودیم که یکی از بهترین مردمان قشم راننده و راهنمای ما بود. خونگرمی و صبر و بردباری و داستان زندگی و گذران عمر "عبدالرحیم" هیچ وقت از ذهنم پاک نخواهد شد.این هم محمد وحیدشاد عزیز که امیدوارم به زودی دوباره سرحال و کوله به پشت ببینمشعکس پانوراما از تجمع پشت هایلوکس در حال حرکت!!! ورودی تنگه چاهکوه و سه سر نگهبان تنگه در سمت چپ عکس... این تنگه به صورت کاملا طبیعی و طی میلیون ها سال با فرسایش ماسه سنگ ها ایجاد شده است... هنوز هم می شود امواج دریا را روی این دیواره های زیبا مشاهده کرد...برای پیمودن قسمت های بیشتری از تنگه، نیاز به مهارت های اولیه سنگ نوردی خواهید داشت...  در ابتدای تنگه چاهکوه چهار حلقه چاه حفر شده است تا آب از قسمت های مختلف تنگه توسط نهرها به آن هدایت شود...نهر آبی توسط اهالی جزیره در گذشته ایجاد شده است تا آب بارانی را که به تنگه وارد می شود برای مصرف ساکنین هدایت کند...  جوی آب در وسط عکس  دیده می شود که با شیب زیاد به مرکز تنگه و چاه ها هدایت می شود.گویی استادکاران مدتی اینجا کار کرده اند...!در زمان بازدید ما از تنگه چاهکوه قشم، چاه اول آب داشت و بقیه چاه ها خشک بودند... آبی زلال و نشاط آور...وجه تسمیه تنگه چاهکوه قشم: در دل کوه ها و صخره های اشکال متفاوتی وجود دارد که یکی از مشخص ترین آن ها حلقه های چاه طبیعی می باشد. هرچند چاه هایی که بعدها توسط اهالی جزیره در این تنگه ایجاد شده است نیز در این نامگذاری بی تاثیر نبوده است... در تابلوی اطلاعات سازمان منطقه آزاد قشم این تنگه به نام دره مقدس چاهکوه معرفی شده است چرا که پیشینیان ما وجود آب را مقدس می دانسته اند. اما اینجا هنوز هم مقدس است چرا که به راحتی شکوه و بزرگی و قدرت پروردگار را می توانی حس کنی... لحظه ای آرامش... فقط کافی ست چشم هایت را ببندی و هیچ صدایی نشونی! چند دقیقه اول سرشار آرامش و لذت می شوی اما طولی نمی کشد که ترس وجودت را فرا می گیرد. تو در یک دنیای ناشناخته ای و صداهایی که فقط به گوش تو می رسد... در اطراف تنگه تعداد زیادی روباه زندگی می کنند که به نظر می آید رفت و آمد انسان های بی آزار برایشان عادی شده... صدف ها هم جزئی از مصالح به کار رفته در ساخت این تنگه هستند... و دالان های زیادی که پیمایش آن ها نیاز به زمان کافی دارد...