مسجد جامع عتیق اصفهان

مسجدی که روح و جان انسان ها را تسخیر می کندکاوش های باستان شناسی حکایت از این دارد که احتمالا این مسجد پیش ازورود اسلام به اصفهان مرکز مذهبی مهم شهر بوده و بصورت یکی از آتشکده‌های شهر اصفهان کاربری داشته‌است. کشف یک پا ستون، با تزیینات دوره ساسانیان، در منطقه شمالی مسجد، وجود بنایی قبل از اسلام را تایید می‌کند.این مسجد یکی از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین ابنیه مذهبی ایران است و درباره تاریخچه تغییر و تحولات مسجد اختلاف نظرهایی وجود دارد ولی به نظر می‌آید ساخت مسجد جامع به قرون اولیه هجری و در زمان عباسیان بوده که در قرن سوم هجری محراب آن تخریب و جهت قبله آن اصلاح شده‌است.نکته جالب توجه در معماری این مسجد آنست که بخش‌های گوناگون آن در طول نزدیک به دوهزار سال شکل گرفته‌اند و طی این سالها همواره در حال مرمت و باز سازی بوده‌است که آخرین آنها بازسازی بخش تخریب شده بر اثر بمباران هواپیماهای عراقی در طول هشت سال جنگ ایران و عراق بوده‌است.مهم‌ترین طرحهای توسعه در دوران آل بویه و صفویه صورت پذیرفته‌اند. سبک معماری مسجد شیوه رازی است.تسخیر روح و جان انسان پرفسور آرتور پوپ باستان شناس و مورخ شهیر آثار هنری ایران در خاطرات خود از این مسجد می‌نویسد: «من آن روز وقتی به تماشای مسجد جامع اصفهان رفتم و در زیر این گنبد قرار گرفتم، متوجّه شدم که تمام وجودم در تسخیر گنبد و مسجد است؛ چون در زیر این گنبد به خوبی می‌توان به شاهکار فنا ناپذیر و خلّاقهٔ ایرانی‌ها پی برد و به عظمت مسجد و گنبد آن اعتقاد پیدا کرد. من از آن به بعد، بارها به مسجد جامع اصفهان رفتم و با تماشای گنبد این مسجد، زبان به تحسین گشودم و عشق و علاقهٔ خود را به اصفهان و ایران، روز افزون دیدم. به همین جهت می‌خواهم، بعد از این که دیده بر هم نهادم، جسدم را را در این خاک مقدّس دفن کنند.»اما شهرت این مسجد تنها به صحبت های این باستان شناس مشهور محدود نمی شود و ثبت میراث جهانی این اثر در سی و ششمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو باعث شد تا مسجد جامع عتیق اصفهان زبان زد خاص و عام شود.مسجدی که توسط مردم ساخته شد اما یک نکته جالب توجه در باره این مسجد این است که مسجد جامع عتیق اصفهان توسط مردم احداث و در طول سال ها نیز توسط مردم حفظ و نگهداری شد.آن طور که محمد حسن طالبیان مدیر تبیین پرونده های ثبت جهانی میراث فرهنگی و یکی از تهیه کنندگان پرونده ثبت جهانی مسجد جامع عتیق اصفهان به گزارشگر ما می گوید: مسجد جامع عتیق اصفهان مردمی ترین مسجد در طول تاریخ است که همواره در طول های گذشته مورد تکریم تمامی انسان ها اعم از شیعه، سنی، مسلمان و غیر مسلمان بوده است.او می گوید: در طول تاریخ سال هایی به ثبت رسیده است که در این مسجد شیعیان و برادران اهل تسنن باهم نماز می خواندند و این مسجد در حقیقت نماد وحد بین مسلمانان است.به گفته او معماری بی نظیر این مسجد باعث شده که مسجد جامع عتیق اصفهان الگوی مادر برای توسعه مساجد ایران و منطقه باشد.به گفته او بسیاری از مساجدی که بعد از مسجد جامع اصفهان در ایران و حتی منطقه ساخته شدند از این مسجد الگوبرداری کرده‌اند. وی با اشاره به قدمت مسجد جامع عتیق اصفهان اضافه می کند: 12 قرن است که بانگ اذان در این مسجد طنین‌انداز است که یکی از مهمترین خصوصیات بارز مسجد جامع عتیق اصفهان این است که این مسجد توسط مردم احداث شده است. وی با اشاره به جایگاه و موقعیت مسجد جامع عتیق اصفهان در بین مردم خاطرنشان می کند: در سال‌های گذشته مسجد جامع عتیق اصفهان محل تمرین حجاج قبل از اعزام به حج بود و حجاج در این مسجد اعمال حج را آموزش دیده و تمرین می‌کردند. طالبیان می افزاید: مسجد جامع عتیق اصفهان در حقیقت موزه معماری هنر اسلامی است. اجماع کشورها برای ثبت جهانی مسجد مسعود علویان صدر معاون میراث فرهنگی کشور نیز که پرونده مسجد جامع اصفهان را به همراه پرونده گنبد قابوس به کمیته ثبت جهانی یونسکو ارائه داده بود در باره جلسه این کمیته در شهر سن پترزبورگ روسیه و رای کشورهای عضو برای ثبت جهانی این مسجد می گوید: نکته بسیار حائز اهمیت در خصوص ثبت جهانی این مسجد اجماع تمامی کشورهای حاضر در جلسه کمیته ثبت جهانی یونسکو بود.به گفته وی این مسجد با رای قاطع و با استقبال و پشتیبانی بی نظیر کشورهای عضو در فهرست یونسکو به ثبت جهانی رسید و دفاع کشورهای عضو و رای قاطع و اجماع کامل آنان درخصوص ثبت جهانی یک پرونده بی سابقه است.وی با بیان این که مسجد جامع اصفهان به عنوان شاهکار نبوغ بشری و پایه‌گذاری گونه‌ای منحصر از مسجدسازی در جهان که به عنوان مسجد ایرانی شناخته می‌شود، می افزاید: در اجلاس میراث جهانی یونسکو در تیرماه امسال در سن‌پترزبورگ روسیه با موافقت همه کشورهای عضو به ثبت جهانی رسید. به گفته وی تبدیل مسجد شبستانی دوره عباسی به مسجد گنبددار و ایوانی که نشان از تجربه گرانسنگ ایرانیان در ایجاد فضاهای وسیع بدون ستون‌داشت برای اولین‌بار در این مکان مقدس تحول نوینی را در تکنولوژی ساخت و معماری فاخر مسجد ایرانی به وجود آورد. علویان صدر خاطر نشان می کند: فرایند ابداع مسجد یک ایوانی و توسعه آن به دو ایوانی و چهار ایوانی که منحصر و مختص مسجد ایرانی است در مسجد جامع اصفهان به منصه ظهور رسیده است. معاون میراث فرهنگی کشور یادآور شد: تداوم تقدس مسجد جامع اصفهان در طول زمان به ویژه وجود آرامگاه بزرگانی چون علامه مجلسی به ارزش‌های این مسجد افزوده است. به گفته علویان صدر در زمان مطرح شدن پرونده مسجد جامع عتیق اصفهان در کمیته میراث جهانی یونسکو حتی یک کشور عضو این کمیته برای ثبت جهانی این مسجد نظر مخالف نداشت و این مسجد با اجماعی مثال زدنی و بی نظیر در فهرست آثار یونسکو به ثبت رسید.جشن باشکوه ثبت جهانی مسجد چند ماه بعد از ثبت غرور آفرین مسجد جامع عتیق اصفهان در میراث جهانی یونسکو سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تصمیم به برگزاری مراسم نکوداشت ثبت جهانی این اثر مهم و ارزشمند گرفت و در چهارشنبه شب هفته گذشته دهم آبان ماه جاری و در شبی به یاد ماندنی با حضور دکتر محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری اسلامی ایران این جشن باشکوه را برگزار کرد.رییس‌جمهور نیز در این شب به یادماندنی مسجد جامع عتیق اصفهان را یکی از مفاخر میراث فرهنگی ایران و میراث فرهنگی بشریت توصیف کرد و با بیان اینکه این مسجد از جهات گوناگون برجسته و فاخر است، اظهار داشت: اگر برجسته‌ترین مهندسان عالم را در این مسجد گرد هم بیاوریم، نمی‌توانند به لحاظ مهندسی طراحی مواد و اجرای این مسجد، ایرادی وارد کنند و این مسجد از ابعاد گوناگون مهندسی در اوج قرار دارد.رییس‌جمهور با بیان اینکه بخش‌هایی از این بنا بیش از هزار و 200 سال قدمت دارد، تصریح کرد: امروز پس از گذشت سالیان طولانی و شرایط مختلف آب و هوایی و اقلیمی این بنا همچنان مثل روز اول و حتی زیباتر از قبل پابرجا ایستاده و این نشان‌دهنده آن است که مهندسان آن زمان بهتر از امروز خاصیت مواد را می‌شناختند، چرا که امروز بناهایی که با هزینه‌های گزاف ساخته می‌شوند، بعد از گذشت دو سه دهه از عمرشان زیبایی خود را از دست می‌دهند.معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز در سخنرانی خود گفت: امیدواریم ثبت مسجد جامع اصفهان در جهان ، طلیعه‌ای برای ثبت زنجیره‌ای مساجد، زیارتگاه‌ها و بقاع متبرکه ایران اسلامی باشد. «سید حسن موسوی» با بیان این مطلب می افزاید: اگر تاریخ ایران را به سه دوره پیش از تاریخ، دوره ایران باستان و دوره اسلامی تقسیم کنیم به ترتیب معبد چغازنبیل، مجموعه تخت جمشید و مسجد جامع اصفهان در زمره برجسته‌ترین گزینه‌های معماری این دوران هستند و مسجد جامع اصفهان موزه‌ای از تحول و تکامل معماری ایرانی در طول چهارده قرن تاریخ ایران پس از اسلام به شمار می رود .معاون رئیس‌جمهور ادامه می دهد: این مسجد یادگارهایی از عالمان، هنرمندان، فرهیختگان، بزرگان و دانشمندان علوم معماری و هندسه را در بر دارد و بخش مهمی از تحولات معماری دوره‌های اسلامی تاریخ ایران را صحه می‌گذارد.

طبیعت ایران : دره شمخال (شهرمرزی باجگیران - خراسان)

دره شمخالمسیر دسترسی به دره شمخال: دره شمخال (Shamkhaal) در نزدیکی شهر مرزی باجگیران در کناره شمال شرقی ایران و در نزدیکی کشور ترکمنستان قرار گرفته است...شروع حرکت از روستای شمخال در نزدیکی باجگیران است...طول دره شمخال از نقطه شروع در روستای شمخال تا انتهای دره در در روستای درون گر ۴۲کیلومتر می باشد. وجه تسمیه دره شمخال: در مورد علت نامگذاری شمخال، توافق نظر وجود ندارد اما آن چه که محتمل به نظر می آید، شمخال در زبان کردی کرمانجی نام تفنگی است که در گذشته های دور استفاده می شده است و این شمخال احتمال می رود که ربطی با آن تفنگ داشته باشد!مسافت های طی شده:روز اول از روستا تا حمام اول ۱۳.۵ کیلومترروز دوم از حمام اول تا حمام دوم ۹ کیلومترحمام دوم تا کبوتر خانه ۳ کیلومتراز کبوترخانه تا انتهای دره ۱۵ کیلومتر نقاطی که در پایین عکس می بینید دوستان من هستند که در این عظمت گم شده اند...قسمت هایی از مسیر با نردبان بهسازی شده است...دره شمخال در مجاورت پارک ملی تندوره و در منطقه حفاظت شده در بادام (Dor badam) واقع شده است...تصویر ماهواره ای بخشی از دره شمخال واقع در استان خراسان رضوی...یکی از پیچ های دره شمخال در نمایی پانوراما...در دو طرف دره دیواره هایی با ارتفاع زیاد قرار گرفته که در برخی قسمت ها ارتفاع این دیواره ها به حدود یکصد متر می رسد...همیشه در حسرت داشتن یک لنز تله بودم اما در این برنامه حتی لنز واید ۱۰-۲۲ علی اسکندری عزیز هم کم آورد!شکل عجیب و غریب صخره های دره شمخال...هر چه درون دره بیشتر پیش می رویم، دیواره ها بلندتر و دره تنگ تر می شود...دیگه چه توضیحی لازم داره این پیکر نیمه جان...رد آب روی صخره ها... اینجا زمانی آبشار بوده است...عبور از دره شمخال نیاز به ابزار فنی خاصی ندارد اما آشنایی اولیه با اصول کوهنوردی و سنگ نوردی لازم است...و در قسمت های زیادی مجبورید که از درون آب رد شوید...قبل از این که پای ما آدم ها به اینجا باز شود، این دیواره های زیبا مأمن کل و بزها و شاید پلنگ ایرانی بوده است...استتار این پایکای شیطون رو ببینید...به مرور چشمه های درون تنگه خودنمایی می کند و هر چه بیشتر پیش می رویم تنگه پر آب تر می شود...قدم به قدم این هیبت را باید ثبت کرد و از آن محافظت نمود...متاسفم برای این ناسپاسی های بی مورد! حیف از این نام...پس از طی حدود ۱۳.۵ کیلومتر به مکانی به نام حمام می رسیم. اینجا تو رفتگی عظیمی در دل دره به وجود آمده و رد آب در بالای آن دیده می شود...چشمه ای پر آب، گوارا و خوش طعم در حمام اول دره شمخال می جوشد که ما را مجاب می کند شب را در کنار آن بگذرانیم...وجود آب، سرسبزی دره را چندین برابر می کند به طوری که در قسمت هایی از مسیر راه عبور به سختی پیدا می شود...از حمام اول راهی حمام دوم می شویم که در ۹کیلومتری آن قرار گرفته است. حمام دوم آبشاری زیبا دارد و مسیری دشوار...بارش باران در روز دوم، هرچند گروه را نگران جاری شدن سیل کرد اما طراوت ویژه ای به منطقه بخشید...برای تجسم بزرگی دره کافیست به چادر آبی رنگ گوشه سمت راست عکس زیر دقت کنید... (پانورامای عمودی)بهترین زمان عبور از دره شمخال، اواخر بهار و اوایل تابستان می باشد...بعد از باران بهاری، آسمان صاف می شود و رنگ ها زیباتر از گذشته... (پانورامای عمودی)علی آقای بورشک به همراه جناب مظفری از قوچان راهنمای ما در این برنامه به یادماندنی بودند که جا دارد از مهمان نوازی دوستان خونگرم قوچانی تشکر ویژه ای داشته باشم...نکته بسیار بسیار مهم: این دره مکان مناسبی برای برپایی آتش و برجای گذاشتن خاکستر و زغال آن در امان خدا، خوردن پفک نمکی و رها کردن آن در آب، خوردن آبمیوه و کیک و فراموش کردن حمل قوطی و کاغذ آن و تفریحات مرسومی از این دست نیست (!!!)

طبیعت ایران : قله تفتان (خاش - سیستان و بلوچستان)

قله تفتانقله تفتان به ارتفاع ۳۹۴۴متر در جنوب شرقی ایران، جنوب زاهدان و نزدیکی شهرستان خاش در استان سیستان و بلوچستان قرار گرفته است. (البته GPS من ارتفاع قله تفتان را ۳۹۰۵ متر ثبت کرد!) کوه تفتان آتشفشانی نیمه فعال و به قولی فعال ترین کوه آتشفشانی فلات ایران است.وجه تسمیه قله تفتان: نام قله تفتان از کلمه "تفت" به معنای گرم و سوزان می آید و علت آن آتشفشانی بودن این کوه و خروج گاز گوگرد از درون آن است.نام های دیگر قله تفتان عبارتند از: چهل تن، ماده کوه یا مادرکوه، نرکوه و زیارت که البته هر کدام این ها نام قله هایی از کوهستان تفتان است!پانورامای ۳۶۰درجه از روی قله تفتانمردمان سیستان و بلوچستان به قله تفتان، قله "چهل تن" نیز می گویند و این نام از اعتقادی قدیمی می آید که چهل تن از بزرگان و زاهدان مذهبی در این کوه پناه گرفته اند و بعد از مدتی ناپدید شده اند. این روایت به صورتی مشابه در مورد نام شهر "زاهدان" نیز نقل می شود که اشاره به چهل یا چهل و چهار زاهد و عابد زمان های دور دارد. مسیر دسترسی به قله تفتان: در جاده خاش به زاهدان اگر از خاش به سمت شمال حرکت می کنید پس از حدود ۲۰ کیلومتر تابلوی بزرگی مسیر دسترسی به قله تفتان را به شما نشان می دهد. این مسیری بود که ما به سمت تفتان رفتیم. و برعکس اگر از زاهدان به سمت خاش حرکت کنید حدود کیلومتر ۱۳۰ به خروجی روستاهای تمندان و گوشه می رسید.از سر جاده تا دو راهی که سمت راست آن با تابلویی شما را به طرف اردوگاه راهنمایی می کند حدود ۲۰کیلومتر، و از دو راهی تا اردوگاه ۸کیلومتر راه پیش رو خواهید داشت.طبق اطلاعات GPS، ارتفاع اردوگاه دره گل از سطح دریا ۲۴۹۳متر، ارتفاع پناهگاه صبح 3228متر و ارتفاع قله تفتان ۳۹۰۵متر می باشد...نمای پانوراما از کوهستان و آسمان تفتاناز اردوگاه آموزش و پرورش دره گل تا پناهگاه صبح (Sobah) از مسیر تنگه گلو نیاز به سه ساعت کوهپیمایی سرحال است...قبل از تنگ گلو و هنگام عبور از چشمه پونه، بوی پونه وحشی لذت بخش تر از همیشه استشمام می شود.مسیر تنگ گلو سنگ های ریزشی فراوانی دارد و در بعضی از نقاط درگیری مختصری با سنگ های مسیر نیاز است...سنگ های رنگ به رنگ با طرح های عجیب در مسیر قله تفتان...آثار کوه آتشفشان در دامنه های تفتان نیز دیده می شود...نمایی از تنگ گلو از بالا...میهمانی خورشید بهاری تفتان...آسمان آبی کوهستان تفتان و پوشش گیاهی خاص منطقه...به قول حمید تجویدیان تفتان نیاز به راهنما ندارد. شما می توانید با دنبال کردن اسپری های رنگی و تبلیغات بی جا در تمامی طول مسیر به راحتی تا پناهگاه پیش بروید! متاسفانه وندالیسم کوهستان در تفتان بیداد می کند...رسوبات زردرنگ گوگرد در کنار آب روان تنگه گلو...در این برنامه با بچه های گروه هزار مسجد مشهد همراه شدیم و از تجربیاتشان استفاده کردیم...وقتی به پناهگاه صبح رسیدیم قله ای زیبا از دور خودنمایی می کرد. قله ای قیف مانند و سر سپید(!) که نام آن بزمان (Bazmaan) است. قله زیبای بزمان با وجود فاصله ای حدود ۲۰۰کیلومتری از قله تفتان به خوبی دیده می شود که این به سبب وجود دشت های پست در فاصله میان این دو قله بلند استان سیستان و بلوچستان است... (ارتفاع قله بزمان ۳۵۰۳متر است.)نمای قله بزمان از قله تفتان کهکشانی از ابر(!!!) پناهگاه صبح در ارتفاع 3228متری از سطح دریا  که درب آن در حالت عادی همیشه قفل است! مگر این که شما قبل از صعود نامه ای رسمی از گروهتان برای تربیت بدنی و هیئت کوهنوردی بفرستید و کلی نامه نگاری و هماهنگی کرده باشید تا شاید فرجی بشود. یعنی به عنوان کوهنورد آزاد هیچ حقی نخواهید داشت!ای کاش به جای پناهگاه، جانپناهی درست می شد تا در شرایط بحرانی و برای نجات جان کوهنوردان و در امان ماندن آن ها مورد استفاده قرار گیرد نه پناهگاهی که فقط در شرایط مناسب می توان از آن استفاده کرد...ساختمان جدید در دست احداث پناهگاه صبح...از پناهگاه صبح تا قله تفتان حدود ۳تا ۴ ساعت زمان لازم برای صعود است...هوایی به غایت عالی و نقش هایی آسمانی...یال پایانی منتهی به قله تفتان با پوششی بسیار گوناگون...خروش آتشفشان تفتان... تصاعد گازهای درون زمین بر روی قله تفتان...در هر گوشه از قله تفتان جنب و جوشی برپاست! معنای تفتان را روی قله می شود فهمید...!من و دوستانم (یاسر پورصدری و حمید تجویدیان) بر روی قله تفتان... غروب تفتان...